Stiekem fotograferen

De afgelopen drie jaar fotografeerde ik voor de Volkskrant in Afghanistan. Ik reisde zonder bescherming van het leger en leefde als een van de weinige westerse fotojournalisten onder de Afghaanse bevolking. Dat bracht allerlei uitdagingen op gebied van veiligheid en cultuurverschillen.

Bijvoorbeeld bij het fotograferen van Afghaanse vrouwen. Voor een man, en zeker voor een westerling, is het zelden toegestaan om foto’s van Afghaanse vrouwen te maken. Je wordt meteen door een willekeurige man of zelfs een twaalfjarig jongetje weggestuurd. Mijn argument dat de vrouwen toch niet herkenbaar in beeld komen, wordt door Afghaanse mannen afgedaan als onzin. Het mag niet en daarmee uit! Maak ik toch zomaar een foto, dan riskeer ik een flinke aframmeling van een boze Afghaan.

Ik heb me vaak afgevraagd of het onethisch is om foto’s te maken van vrouwen in boerka’s. Wanneer mag je als journalist iets schrijven of fotograferen dat tegen de wil is van de lokale mensen? Of tegen de wil van een regering? Vrijheid van meningsuiting schuurt in dit geval met het respect voor de lokale cultuur. Ik wil de werkelijkheid weergeven door middel van mijn foto’s en daar horen ook vrouwen in boerka’s bij.

Het vergde enige handigheid om foto’s van vrouwen in boerka’s te maken. Er waren situaties waarin het de vrouwen niet echt deerde, zolang er maar geen bemoeizuchtige Afghaanse mannen in de buurt waren. Ik ontmoette vrouwen op straat, gekleed in boerka’s, die aanvoelden dat ik een foto wilde maken. Ze keken dan snel om zich heen om te zien of er geen man in de buurt was. Was dit niet het geval, dan lieten ze me heel soms mijn gang gaan. Zolang de foto’s maar discreet en snel werden gemaakt. Voordat iemand anders er erg in kreeg, was ik alweer verdwenen.

De vrouw rechts op onderstaande foto heeft me duidelijk door en blijft naar mij kijken. Ze zal zich waarschijnlijk afvragen wie ik ben, waar ik vandaan kom en waarom ik überhaupt foto’s maak. Misschien vindt ze het stiekem ook wel gewoon leuk om gefotografeerd te worden?

Koene-Afghanistan

Delen