Stoken langs de lijn

Serieuze gezondheidszorg en populisme: die twee die gaan niet samen. Eerder schreef ik hier dat je de stand van (on)gezondheid van onze samenleving en politiek kon aflezen aan het totaal van de kiezerssteun voor PVV en SP samen. In de aanloop naar 15 maart, als Nederland een nieuwe Tweede Kamer kiest, blijkt dit helaas ingewikkelder te liggen.

Peilingen van nu voorspellen dat de PVV de grootste partij gaat worden, met in het ergste geval zo’n kwart van alle stemmen. Dat is ernstig, maar nog niet rampzalig. Geen andere partij zal samen met Geert Wilders willen gaan regeren, en als één-issue-partij voor vreemdelingenhaat zal de PVV ook na 15 maart politiek geïsoleerd blijven.

Veel minder zorgen hoeven we ons te maken over de SP. Die is de peilingen afgezakt naar een historisch dieptepunt van hooguit net iets meer dan tien Kamerzetels, misschien wel juist vanwege die extreme focus op alleen dat idee van een Nationaal ZorgFonds. En omdat de SP zegt alleen te willen meeregeren als alle zorgverzekeraars worden afgeschaft, waar ook in een nieuwe Tweede Kamer bij benadering geen meerderheid voor zal zijn, blijven ook Emile Roemer en Renske Leijten na 15 maart gewoon: stokend langs de zijlijn.

met PVV en SP alléén zijn we er intussen niet meer, als het gaat om populisme

Maar met PVV en SP alléén zijn we er intussen niet meer, als het gaat om populisme. Redelijk onmerkbaar maar intussen steeds serieuzer, is afgelopen jaren de gezamenlijke kracht gegroeid van nog andere één-issue-partijen. Vooral natuurlijk de Partij voor de Dieren en 50Plus. Maar intussen moeten we ook rekening houden met Kamerzetels voor Denk, en wie weet ook voor een of meer van al die nieuwe splinterpartijen in de geest van Geen Stijl en Peil.

Bang dat al die partijen en partijtjes hun eigen specifieke hobby’s kunnen gaan doordrukken, hoeven we niet te zijn. Daarvoor zijn ze ieder voor zich te klein, en te ongeschikt voor positief samenwerken met wie dan ook. Maar wat ze wel kunnen, is samen hun négatieve krachten bundelen: gewoon door altijd tegen te zijn.

Zeker als het gaat om gezondheidszorg kunnen we goed zien hoe dit werkt. Voorzitter André Rouvoet van Zorgverzekeraars Nederland legde dit pas nog weer glashelder en overtuigend uit, in een interview met NRC Handelsblad. Wij hebben een zorgstelsel dat goed functioneert. Maar dat aan de ene kant nog een stuk beter zou kunnen functioneren, en aan de andere kant heel kwetsbaar is voor goedkope demonisering.

Van dat laatste zijn vooral de verzekeraars het doelwit: aan hen is immers een belangrijk stuk toebedeeld van de taak om onze zorg nog beter en kosteneffectiever te maken. Maar op alle deelfronten waar ze hiermee ernst proberen te maken, zoals kostenbeheersing, kwaliteitscontractering en fraudebestrijding, worden ze permanent van alle kanten in de nek gesprongen. Ook door professionele stemmingmakers in de politiek, zoals al die populismepartijen.

In de huidige Tweede Kamer zijn die laatsten nog stevig in de minderheid. En ook in de Eerste Kamer nemen niet-coalitiepartijen als D66 en GroenLinks steeds vaker hun constructieve verantwoordelijkheid, zodat VVD en PvdA er niet helemaal alleen voor staan. Maar zelfs als op 15 maart het verlies van die laatste twee meevalt, dan nog krijgen we een nieuwe Tweede Kamer waarin het ‘gezamenlijk niet-populisme’ politiek verzwakt verder moet.

Historisch bezien maakten ook de christelijke partijen altijd solide deel uit van de verantwoordelijke, gouvernementeel georiënteerde politiek. Maar ook dit is helaas aan het schuiven. We zagen dit al bij de kwestie, in 2014, rond aanpassing van artikel 13 van de Zorgverzekeringswet. Toen al liet het CDA zich gretig voor de kar spannen van het afwijzingsfront van PVV en SP, en koos tégen meer ruimte voor zorgverzekeraars om hun stelseltaak goed uit te voeren.

het CDA laat zich gretig voor de kar spannen van het afwijzingsfront van PVV en SP

En wat we de afgelopen tijd hebben gezien, is niet alleen dat ditzelfde CDA in de Tweede Kamer vrolijk partij kiest voor de maatschappelijke brandstichters van Geen Peil, in de kwestie van het EU-verdrag met Oekraïne. Maar ook dat bijvoorbeeld een Kamerlid van het CDA samen met een collega van de SP een opiniestuk schrijft tegen winstuitkering door zorgverzekeraars – alweer zo’n non-issue dat alleen maar afleidt van wat er écht allemaal nog beter kan in de zorg, maar waar je wel gemakkelijk en simplistisch mee kunt scoren.

Ook in Nederland wordt 2017 een beslissend jaar, in een wereld die overal te maken heeft met oprukkend populisme. Ook in onze eigen politiek, en ook rond onze gezondheidszorg. Waarbij op alles wat niet-populistisch is, de taak rust om hieraan zo veel mogelijk weerstand te bieden. Liefst samen mét onze grootste christelijke partij. En anders gewoon maar zonder.

Delen