Tuig van de richel

Mensen blijven zichzelf overtreffen. In het onwaarachtig goede en in het onwaarachtig slechte. Dat is altijd zo geweest en zal altijd zo blijven. Maar telkens wanneer ik hiermee word geconfronteerd, roept dat vragen op. Waarin schiet mijn mensbeeld tekort? Het onwaarachtig goede laat mijn mensbeeld fonkelen, het onwaarachtig slechte knaagt hieraan.

Ooit knalde mijn vader een ei naar mijn kop. Wij zaten tegenover elkaar aan het hoofdeind van de tafel. Mijn moeder, broer en zussen waren erbij. Ik was veertien jaar. Huilend rende ik naar mijn slaapkamertje. Vader was en is nog steeds één van de dierbaarste personen in mijn leven. Ik heb het voorval altijd weggestopt maar de laatste tijd moet ik er soms weer aan denken.

Op mijn negende verjaardag kreeg ik als hoofdcadeau een ingebonden jeugdencyclopedie, waar ik super trots op was. Die heb ik kapotgesmeten toen de hele klas strafwerk kreeg voor iets wat slechts drie leerlingen hadden geflikt. Ooit sloeg ik in onze huisartspraktijk een ruit kapot. Ik zag de scherven, mijn doodgeschrokken vrouw en dacht: hoe kan het dat ík dit heb gedaan?

Het pand van onze voormalige praktijk ligt aan de zuidrand van het Bossche centrum. Nog geen tien minuutjes lopen naar rechts en daar verschijnen al de stulpjes van miljonairs. Nog geen tien minuutjes lopen naar links en je zit in de Graafsewijk, volgens sommigen de bakermat van – laat ik onze minister Ferd Grapperhaus van Justitie maar citeren – ‘relschoppers en tuig van de richel’.

‘Bij een klein percentage van de bevolking lijkt destructief gedrag in de genen te zitten’

Het kwam voor dat in onze wachtkamer een steenrijke topmanager of topambtenaar naast iemand uit de Graafsewijk zat die nauwelijks kon rondkomen en amper kon lezen en schrijven. Ik was en ben nog altijd begaan met mensen die het zwaar te verduren hebben maar die er toch op een bewonderenswaardige in slagen om het hoofd boven water te houden. Ik houd van hen!

Frustratie kan tot opgekropte onderhuidse spanning leiden met lichamelijke klachten tot gevolg. Mijn vraag ‘wat zit je dwars’ opende ‘het abces’. Mensen aan de top verschillen hierin niet van ongeschoolde bewoners uit een willekeurige ‘probleemwijk’ maar die halen wel de krant met delinquent gedrag. Dat gebeurt niet wanneer je in jouw eigen huis een ruit aan diggelen slaat.

Op het schoolplein waren een paar jongetjes die er lol in hadden anderen in elkaar te slaan. Eén van onze kinderen werd zo gepest dat een andere school de enige optie was. Een meisje uit de buurt vond het leuk om bloemen in onze tuin kapot te maken. Bij een klein percentage van de bevolking lijkt destructief gedrag in de genen te zitten. Daar is geen frustratie voor nodig.

Vier decennia geleden woonden wij in het Nijmeegse centrum toen de rellen escaleerden en er een tank door onze straat reed. Er werd geschreeuwd, geplunderd en gevochten. Wij durfden het huis niet uit. Zo ontstaat oorlog! Vanaf ons balkon zag je echter ook hoe sommigen het leuk en spannend vonden om door het lint te gaan en zo veel mogelijk kapot te maken.

Relschoppers horen opgepakt en berecht te worden. Laat hen opdraaien voor de schade die ze hebben berokkend. Waar ik mij nog meer zorgen over maak zijn die keurige dames en heren aan de top. Wanneer het blijft bij een ei dat naar één van de puberende kinderen wordt gegooid om de frustratie kwijt te raken, kan ik er begrip voor opbrengen. Maar de combinatie van macht en neiging tot destructief gedrag laat heel wat mensen bloeden zónder dat dit de voorpagina’s haalt.

Delen