Vakmanschap

Al vele jaren verwonder ik mij over het feit dat je een baan op een hoge positie kan krijgen zonder dat je ook maar iets van het vak weet waarover die baan gaat. Vooral vanuit politiek Den Haag worden mensen geparachuteerd op posities in de gezondheidszorg of commissies waarbij het mij niet lukt om in hun CV enige affectie met, of ervaring in de gezondheidszorg te vinden. Kennelijk doet het inhoudelijke CV er niet toe op dat niveau.

Ik wil nog graag de naïviteit houden om flabbergasted te zijn wanneer iemand die vrijwel nul achtergrond of ervaring in de gezondheidszorg, verpleegkunde of geneeskunde heeft, wegens bestuurlijke of politieke ervaring een hoge functie bekleedt in de zorg. Dat geldt ook voor andere vakken zoals bijvoorbeeld onderwijs en defensie.

Maar dat gebrek aan praktische, inhoudelijke kennis een maatschappijbreed monster is, werd me recent nog weer eens ingewreven toen ik zonnepanelen had besteld. “Ik ga zonnepanelen op de garage laten plaatsen” zei mijn buurman. De buren verderop hadden het ook gedaan, het was doodsimpel en de gemeente wilde het bevorderen en had een lijstje gemaakt van betrouwbare installateurs. Al lange tijd had ik geaarzeld, dus waarom ook niet. Via de website was een afspraak snel gemaakt en de firma die de gemeente voor mij had verkozen stuurde een vertegenwoordiger om een offerte op te stellen.

‘Gebrek aan praktische, inhoudelijke kennis is een maatschappijbreed monster’

Toen de man aankwam was ik nog net niet thuis vanuit mijn werk. Mijn vrouw wil altijd graag dat ik bij dergelijke afspraken ben omdat Nederlanders – is onze ervaring – vrouwen van klein postuur met een uitgesproken Frans accent niet altijd erg serieus lijken te nemen. Uitdrukkingen als ‘ha mevrouwtje’ of ‘dat komt wel goed mevrouwtje, doe nog maar een koffie’ zijn veelgehoord.

En ook nu zei de vertegenwoordiger op vrijdagmiddag, “ik zie het al, dat wil niet, te weinig zon op het dak” nét voordat ik thuiskwam. Toch nog maar even samen kritisch kijken, ladder erbij, vergelijken met de buren, paar takken weg en het oordeel was anders. Ruimte voor 16 panelen, genoeg om in eigen stroombehoefte te voorzien. Ook liet de man mij de gadget zien waarmee je op je smartphone precies kon zien hoeveel stroom er geproduceerd werd, hoe je btw kon terugvragen en hoe het in ieder geval tot 2023 voordelig was geregeld. Als toys-for-boys adept was ik verkocht. Ik vroeg nog hoe de stroom van het garage-dak naar de meterkast moest, maar dat kon allemaal heel gemakkelijk omdat er allerlei stroompunten in de garage waren. “Dat komt allemaal heel makkelijk goed, meneer.”

Na slechts enkele weken kwamen de echte vakmensen: elektricien en installateur. Nu moet u weten, ik ben dol op vakmensen, mensen die hun vak verstaan. Spontaan denk ik dan aan de loodgieter die zo even op het oog een nieuw leidingbuisje verbuigt dat vervolgens precies blijkt te passen, 50 cm onder de vloer. Het doet me denken aan de vaatchirurg die de nierarterie van de donornier precies even bijknipt en die dan zonder enige torsie naait aan de arterie van de ontvanger van de nier. Of aan de IC-verpleegkundige die me roept voor een spoedpatiënt en alle belangrijke zaken al klaar heeft liggen en tijdens de behandeling steeds meedenkt of vooruitdenkt. Heerlijk is dat, het plezier van mijn leven. Ik ga graag op mijn manier mee met het ageren tegen de termen hoogopgeleid en laagopgeleid. Het gaat om vakmensen, mensen die hun vak verstaan. De timmerman die de deur precies passend maakt, hoe kom je op het idee om dat te scharen onder laagopgeleid?

In het Frans en Duits kun je de vakmensen nog mooi juíst waarderend aanduiden met respectievelijk artisan en Meißter. Er zijn daarentegen helaas voldoende voorbeelden van zogenaamde hoogopgeleide niet-vakmensen die zo uit de Jiskefet serie Debiteuren-Crediteuren lijken te zijn gestapt.

‘De timmerman die de deur precies passend maakt, hoe kom je op het idee om dat te scharen onder laagopgeleid?’

Afijn, de elektricien zag meteen dat de kabel van het dak nooit en te nimmer via de bestaande leidingen zou kunnen. Met mijn middelbareschoolkennis van elektriciteit kon ik zijn uitleg ook wel begrijpen, gewoon een dikkere kabel nodig voor zo veel stroom. Er moest dus een nieuw plan komen waarvan onderdeel was dat er een lange kuil gegraven moest worden en een grote stapel stenen verplaatst moest worden. Zucht. “Maar waarom heeft uw vertegenwoordiger dat niet aangegeven?” vroeg ik uiteraard.

En toen gingen de vakmensen los. Die vertegenwoordiger was gewoon een verkoper met uit het hoofd geleerde praatjes, die niets van de inhoud begreep. Hij had ook helemaal geen achtergrondkennis. Zoals u wel zult begrijpen, hadden we daarna een goed en levendig gesprek over de grote overeenkomsten waar wij als vakmensen, artisans, zowel in de gezondheidszorg als in de zonnepanelenbranche tegenaan liepen. Mensen op beslissende posities die nul inhoudelijke achtergrond hebben. De recente ervaringen tijdens de pandemie gaven mij ruime hoeveelheden anekdotes. En ook ziekenhuizen hebben ‘verkopers’ en zorgverzekeraars ‘zorginkopers’.

We hadden een heerlijk gesprek van mensen die elkaar begrepen. De dagen daarna heb ik de lange kuil gegraven – precies zoals opgedragen – en de stenen verplaatst. Dat scheelde een bezoek aan de sportschool. Het is allemaal goed gekomen. Mijn vrouw droeg mij nog wel op om in het vervolg alleen nog maar zaken af te spreken met de vakmensen zelf. Ach ja, laat haar maar een beetje dromen, zij werkt niet in de gezondheidszorg.