Vanaf een schip in West-Afrika

Veel Nederlandse zorgprofessionals doen vrijwilligerswerk in het buitenland. Tandarts Marijn van den Dorpel en plastisch chirurg Tjeerd de Jong werken regelmatig in West-Afrika vanaf ziekenhuisschip Africa Mercy.

Wout de Bruijne | Beeld: privéfoto’s

Marijn van den Dorpel

Langs de westkust van Afrika vaart de Africa Mercy, het grootste particuliere ziekenhuisschip ter wereld. De volledig omgebouwde, voormalige Deense ferry doet sinds elf jaar dienst voor de christelijke hulporganisatie Mercy Ships. De van oorsprong Amerikaanse instelling is vanaf 1978 actief in Afrika en wil ‘Gods liefde op een praktische manier aan de allerarmsten laten zien’. Dat doet Mercy Ships door het geven van medische hulp en trainingen aan lokaal personeel op en vanaf een zeeschip want, ‘80 procent van de wereldbevolking woont op hooguit 150 kilometer afstand van een havenstad en daarom is een schip de beste manier om mensen te bereiken’.

Jaarlijks werken meer dan duizend vrijwilligers uit verschillende beroepsgroepen uit zo’n veertig landen op eigen kosten voor kortere of langere tijd aan boord. Hoewel, aan boord: “Oogartsen en tandartsen zijn vooral aan land bezig”, zegt tandheelkundige Marijn van den Dorpel (31). “Hoewel er op het schip prima medische faciliteiten en vijf moderne operatiekamers zijn, heeft de Africa Mercy minder mogelijkheden en ruimte voor tandheelkundige zorg. Daarom gebruiken we lege scholen of gezondheidscentra aan land en werken we daar met een eigen generator, een sterilisatieafdeling, mobiele stoelen en behandelunits.”

De tandarts met een praktijk in Krabbendijke was sinds 2012 meermaals in touw voor Mercy Ships. Hij werkte perioden in Madagaskar, Guinee en Benin. “Madagaskar ligt niet op de gebruikelijke route langs de westkust”, verduidelijkt Van den Dorpel. “Ik zou in 2015 naar Benin gaan, maar vlak voor vertrek bleek dat in een havenstad in Nigeria, op 100 kilometer van Benin, zich een patiënt met ebola bevond. Mercy Ships nam, met zo veel zwakke mensen aan boord, geen risico en voer door naar Madagaskar in het zuidoosten van Afrika. De organisatie kiest voor stabiele bestemmingen.”

Klik op de afbeelding voor meer foto’s

Dat Mercy Ships voorzichtig omspringt met patiënten en personeel beaamt Tjeerd de Jong (36), plastisch chirurg bij Isala Zwolle. “De veiligheid van de bemanning heeft de hoogste prioriteit en er wordt voortdurend lokaal en internationaal gemonitord hoe de situatie op een bestemming of ligplaats is. Aan boord zijn zes beveiligers en bij plotselinge onrust moet het schip binnen een half uur ergens kunnen wegvaren.” Ook De Jong is diverse keren met de Africa Mercy mee geweest. Hij was onder meer in Benin en, begin dit jaar, in Kameroen. “Ik probeer eenmaal per jaar twee of drie weken te gaan. De uitdaging is daarbij niet zozeer dat je de reis- en verblijfskosten zelf moet betalen en dat het je vakantiedagen kost – dat heb ik er graag voor over –, maar ik heb een gezin met vier kleine kinderen en dat betekent dat mijn vrouw het extra druk heeft als ik er een paar weken niet ben. Maar zij staat wel voor honderd procent achter het doel.”

Dergelijke doelen spreken zowel de tandarts als de plastisch chirurg van jongs af al aan. Van den Dorpel: “Ik kreeg alle kansen om te studeren, maar er zijn zo veel plekken op de wereld waar dat allemaal niet zo vanzelfsprekend is. Ik wil iets terug doen.” Dat wil Tjeerd de Jong ook. “Ik voel mij bevoorrecht met de mogelijkheden die ik heb gehad om te kunnen studeren en me te kunnen specialiseren. Het past als gegoten in mijn levensovertuiging om mijn handen en mijn tijd in te zetten voor de allerarmsten.”

Bij thuiskomst na een periode in Afrika moeten beide zorgprofessionals meestal weer even wennen. Van den Dorpel: “Ik was de eerste keer vier maanden in Guinee en ik zag nogal wat patiënten met uit de hand gelopen, soms levensbedreigende aandoeningen. Terug in Nederland moet je dan weer met een verkleurde vulling aan de slag gaan. Het is goed te ervaren dat er ook een andere wereld is, het plaatst de dingen in perspectief. Maar je moet ook niet met die Afrikaanse bril blijven rondlopen, want wij zijn hier nu eenmaal op een heel ander niveau bezig en iedere zorgvraag doet ertoe.”

De Jong: “De problematiek in Afrika is vaak zo veel schrijnender dan wat wij in Nederland gewend zijn. Ik kan gelukkig redelijk snel schakelen, maar de eerste dagen na thuiskomst heb ik soms toch even moeite me weer in te leven in bepaalde esthetische zorgvragen, zoals plooitjes, deukjes, bultjes en rimpeltjes. Gelukkig bestaat mijn werk grotendeels uit heel reële zorgvragen, dus geeft dat in mijn dagelijkse werk ook veel voldoening.”

Delen