Virtueel de weg op

Fietsen over cols of door droomwerelden in de garage of schuur. Smart trainers zijn populair.

Tekst: Bram de Vrind | Beeld: zwift.com

Joke van Wijk ging op 23 mei vorig jaar de monsteruitdaging aan om 10 duizend hoogtemeters in één rit te fietsen. Ter vergelijking: dat is ongeveer drie keer zoveel hoogtemeters dan de gemiddelde bergetappe in de Tour de France heeft. Samen met haar fietsmaatje Andy reed ze daartoe tien keer een col op, verdeeld over 254 kilometers. Ze zwoegden twaalf uur lang op de 21 haarspeldbochten van de berg, tussen de rotsen en sneeuwmuren. Gesteund door vrienden die stukken meefietsten. 

Bijzonder; Joke maakte de rit op haar smart trainer in Scherpenzeel, terwijl Andy fietste in Duitsland. Het duo reed samen in de virtuele wereld van het computerprogramma Zwift. Via chat en een videoverbinding onderhielden ze contact. De col in kwestie was de Alpe du Zwift, de virtuele tegenhanger van de bekende Alpe d’Huez in Frankrijk.

Trillend over kasseien 

Een fietstrainer is een apparaat waarin de racefiets of mountainbike kan worden geplaatst voor het maken van virtuele ritten. Bij de meeste fietstrainers zorgt een vliegwiel voor de weerstand die normaal op de weg of op de paden wordt ervaren. De trainer kan worden gekoppeld aan programma’s zoals Zwift, Bkool of Rouvy (zie ook kader), die virtuele fietswerelden tonen op de laptop, tablet of telefoon. Slimme fietstrainers simuleren het exacte stijgingspercentage van (virtuele) bergen en afdalingen. De topmodellen gaan zelfs schudden of trillen zodra er over gravel of kasseien wordt gefietst. 

De populariteit van smart trainers heeft sinds de COVID-pandemie een vlucht genomen. Tijdens de eerste lockdown in 2020 piekten de verkopen, gevoed door angst voor een verbod op buitensporten. Fietswinkel FuturumShop kreeg in de winter 2020-2021 te maken met een verviervoudiging in sales ten opzichte van de winter ervoor. Bij fietstrainerfabrikant Tacx (onderdeel van Garmin) was de vraag zo groot dat er lange tijd schaarste ontstond, aldus Head of Marketing & Productmanagement René Dijk. De Nederlandse producent bouwde een nieuwe fabriek in Oegstgeest waar de productie kon worden opgeschaald.Ook andere factoren hebben bijgedragen aan de populariteit van smart trainers. De apparaten komen steeds dichterbij het ‘echte’ fietsgevoel, op een betaalbaarder prijsniveau. Een smart trainer van Tacx is bijvoorbeeld te koop vanaf  599 euro. 

De populaire app Zwift heeft inmiddels vier miljoen gebruikers en een marktwaarde van meer dan een miljard euro. Ondertussen helpen profs mee met het aanjagen van de populariteit – al dan niet via sponsordeals. Afgelopen winter konden Zwift-gebruikers bijvoorbeeld fietsen met oud-Tour de Francewinnaar Geraint Thomas en zijn teamgenoten tijdens het Ineos Grenadiers Virtual Training Camp. In 2020 gingen dertien profs de strijd met elkaar aan tijdens de virtuele Ronde van Vlaanderen in de app Bkool. De virtuele wedstrijd werd live werd uitgezonden door de Vlaamse VRT. De internationale wielerbond UCI heeft het virtuele fietsen omarmd met de organisatie van het Wereldkampioenschappen Esports dat in februari werd gehouden op Zwift. 

‘Simulatie van ondergronden geeft een extra dimensie’

Waar het virtueel fietsen aanvankelijk vooral was voorbehouden aan het naseizoen en de winter, wordt er volgens Garmin in toenemende mate het hele jaar door gefietst. “Als het slecht weer is en je hebt je voorgenomen om te gaan fietsen, spring je net zo makkelijk even op de Tacx”, aldus Dijk. Zwift-gebruiker Joke van Wijk verkiest in de zomer ook de smart trainer boven fietsen op de weg vanwege de eikenprocessierups. “Binnen heb je daar geen last van.” 

Waar het naartoe gaat met de ontwikkeling van smart trainers? Fabrikanten van fietstrainers werken eraan om het ‘fietsgevoel van buiten’ nog meer naar binnen te halen. Het simuleren van de ondergronden geeft een extra dimensie. En er zijn al trainers waarbij het voorwiel van de fiets omhoog wordt gekanteld als het bergop gaat.

Door nachtelijk Tokyo

Appbouwers zitten ook niet stil. Zwift heeft de afgelopen jaren al Londen, New York en Parijs toegevoegd aan zijn virtuele werelden. Nu komt het met ‘Neokyo’, afgeleid van Tokyo, waarbij de gebruiker in de nachtelijke uren tussen de wolkenkrabbers en neonlichten van de Japanse hoofdstad fietst. Ook maakt Zwift het voor fietsclubs mogelijk om hun eigen identiteit aan te nemen en evenementen in de app te plannen. 

Tacx werkt aan het uitbouwen van zijn eigen app, die gebruik maakt van video-opnames van iconische fietsplekken zoals de Mont Ventoux of Alpe d’Huez. Rouvy combineert virtueel en ‘real life’ door digitale avatars in parcoursen met video-opnames te plakken.

Joke van Wijk gaat haar Zwift-vrienden dit jaar in levende lijve ontmoeten. Ze gaat deze maand de Mallorca 312 fietsen en in juni volgt een ‘echt’ fietsweekend. Zo raken digitaal en ‘real life’ steeds meer met elkaar vermengd.