Vitale functies in de zorg

De Coronacrisis lijkt nu even onder controle. Een goed moment om te kijken óf, en zo ja welke licht- en leerpuntjes er te vinden zijn die we zouden kunnen koesteren.

Ik zou als eerste het volgende besef als een groot goed willen benoemen: In nood zijn de Nederlandse overheid en haar burgers bereid én in staat tot grote solidariteit en compassie. Talloze mooie overheids- en particuliere initiatieven ontplooiden zich, op zowel medisch, sociaal als financieel vlak, zowel op lokaal als nationaal niveau.

De overheid blijkt niet zo hopeloos inefficiënt te zijn als sommigen al jarenlang beweren; integendeel. Wel blijkt Nederland ongelukkigerwijs twee regisseurs voor de zorg te hebben, de zorgverzekeraar in rustigere tijden, en de overheid in crisistijd.

Dit laatste in aanmerking nemend en constaterend wat zich in sommige andere landen heeft afgespeeld, hebben de betrokken bewindslieden en overheden best een topprestatie geleverd. Overheid en zorgverleners wisten gezamenlijk snel de regie op te pakken, informatie te verspreiden, adviezen uit te brengen, de IC-bedden op te schalen en de IC-patiënten te herplaatsen om ons zo voor de code zwart te behoeden.

Uiteraard zijn er tijdens en achteraf altijd verbeterpunten aan te geven, maar gezien zij acuut de regie moesten overnemen om meteen onder zeer moeilijke omstandigheden te acteren, is dat te begrijpen.

Vergelijk het met een atleet die plotseling op het hoogste niveau moet presteren, niet ingewerkt noch getraind en met een ondermaatse uitrusting die een ander heeft ingekocht. Zo waren tijdens het bewind van de zorgverzekeraars het aantal IC-bedden relatief laag geworden, de zorgorganisaties wat krap toegerust en heel wat personeel wegbezuinigd. Geen wonder dat er een minister van VWS bezweek; die had al een andere onverwachte crisis over zich heen gehad: de ongecontroleerde faillissementen van een aantal ziekenhuizen als gevolg van een besluit van een ander.

Voor zorgverzekeraars is, wanneer goede regie essentieel en het hardst nodig is, geen cruciale rol weggelegd

De minister-president blijkt in staat het algemeen belang boven de partijpolitiek te stellen en een bewindspersoon van een andere partij als vervangend minister te kunnen benoemen.

De beroepsverenigingen blijken in staat proactief te handelen en snel en effectief de achterban van nuttige informatie te voorzien, de ervaringen met het COVID-19-virus, de protocollen, wetenschappelijk literatuur en andere informatie via onder andere de Federatie van Medisch Specialisten vakkundig onder de artsen te verspreiden en te delen via de mail en/of webinars. Opfriscursussen zijn beschikbaar gesteld aan zorgverleners, voor het geval zij buiten hun eigen specialisme nodig zouden zijn op de IC of SEH.

Zorgverleners hebben massaal gereageerd op de noodoproep vanuit VWS om zich weer beschikbaar te stellen, ook zij, die al dan niet ooit om moverende redenen de zorg hadden verlaten dan wel aan kant waren gezet.

De natuur heeft ons min of meer gedwongen om te beseffen wat er echt toe doet in ons leven en gedwongen om vitale functies van minder vitale functies te onderscheiden. Ook in de zorg zijn we met onze neus op de feiten gedrukt.

De overheid, de beroepsverenigingen, zorgverleners en de burgers zijn van groot belang voor de volksgezondheid en de zorg. Groot respect en dank voor hun inzet in de crisis. Voor zorgverzekeraars is, wanneer goede regie essentieel en het hardst nodig is, geen cruciale rol weggelegd, zoals ze zelf al snel vaststelden.

Hoe mooi zou het zijn om deze erkenning aan te houden buiten de crisistijd en de regie van de zorg weer bij overheid, zorgverleners en patiënten te leggen, waarbij de verzekeraars zich faciliterend opstellen aan hen en zich louter op het noodzakelijk afhandelen van declaraties toeleggen.

Een proactieve houding vanuit de medische beroepsgroepen blijkt essentieel én mogelijk, hopelijk heeft men gezien dat er zo veel meer en beter bereikt kan worden dan met het wachten op een actie van een ander om dan achteraf te moeten reageren op de daaruit voortvloeiende misstanden.

Delen