Voor het museum

De wens anderen te laten meegenieten, de behoefte een herinnering levend te houden, het besef dat er geen betere en veiligere plek is: lezers vertellen over het hoe en waarom van hun schenking in natura aan een museum.

Tekst: Monique Bowman

Beeld: De Beeldredaktie/Marco Okhuizen

Twee jaar geleden besloten Ted en Marianne Hartman-Merkus (resp. 70 en 72, beiden gepensioneerd fysiotherapeut) hun uit een erfenis verkregen tekeningen van Pieter van Loon (1801-1873) te schenken aan Museum Van Loon in Amsterdam.

“De overgrootvader van Marianne was getrouwd met een freule Calkoen, een aangetrouwde nicht van de 19e-eeuwse tekenaar Pieter van Loon. Diens nalatenschap ging, doordat zijn huwelijk kinderloos was gebleven, naar familieleden. Bijna 150 jaar lang lagen er ruim 700 tekeningen van Van Loon in een kast die na het overlijden van mijn schoonmoeder bij ons terecht was gekomen. Het waren er zoveel, die kun je niet allemaal een plek geven. We realiseerden ons dat de kans groot was dat ze ook bij ons helaas in de kast zouden blijven liggen. We beseften ook dat de kwaliteit van het papier met de jaren steeds verder achteruit zou gaan. Vandaar dat we de collectie hebben geschonken aan Museum Van Loon. We hadden best wel een paar tekeningen willen houden, maar de verzameling is nu in tact gebleven én wordt vakkundig bewaard. En dat vinden we het allerbelangrijkst.” 

Beeld: De Beeldredaktie/Gerlinde Schrijver

Geregeld neemt Paul Brinkmann (66, gepensioneerd apotheker) in het Deventer Museum De Waag een kijkje bij ‘zijn’ schilderij van Bartholomeus Breenbergh (1598-1657). 

“Een jaar of tien geleden kwam ik voor het eerst de naam van Bartholomeus Breenbergh tegen toen ik in De Waag zijn schilderij Zuidelijk landschap met de ruïne van de tempel van Minerva Medica zag. Ik werd getroffen door de sfeer, de warme kleuren en door het toeval dat ik zelf kort daarvoor in Rome was geweest. Gaandeweg ben ik me steeds meer gaan verdiepen in het fascinerende leven van deze apothekerszoon uit Deventer, tot en met archiefonderzoek in binnen- en buitenland aan toe. In 2018 vernam ik dat een Breenbergh bij Sotheby’s in New York zou worden geveild. Dankzij wat geluk én hulp van kunsthandelaar Jan Six heb ik zijn Boslandschap met Latona en de Lycische boeren kunnen aankopen. Ik had het thuis kunnen ophangen, maar ik was bang dat het daar gestolen zou worden. Nu hangt het waar het hoort, in het museum van de stad waar Breenberghs wieg ooit stond. Als schenker mag ik zo vaak komen kijken als ik wil. Als ik bezoekers voor het schilderij zie staan, vertel ik meestal wel iets over de herkomst ervan. Ik merk dat mensen dat heel erg op prijs stellen.”

Beeld: De Beeldredaktie/Reyer Boxem

Kinderartsen Harrij del Canho (85, gepensioneerd) en zijn dochter Riwka (57) vonden het Groninger Museum de beste bestemming voor een kinderserviesje van de 8-jarige Rootje van Beugen, in 1943 vermoord in Sobibor.

“Rootje was het nichtje van mijn vader Harrij. Ze woonde met haar ouders en broertjes in Groningen. In 1942 moest het gezin gedwongenverhuizen naar Amsterdam. Omdat ze maar weinig bagage mee mochten nemen, vertrouwde Rootje haar dierbare serviesje toe aan een buurmeisje. Die heeft het haar leven lang bewaard, want zoals zoveel joodse plaatsgenoten keerde Rootje nooit meer terug. De dochter van dat buurmeisje van toen heeft ons, na het overlijden van haar moeder, via social media gevonden. Dankzij haar en conservator Egge Knol, die het serviesje een plek had gegeven in de expositie 75 jaar bevrijding in Groningen, kon dit ontroerende speelgoed weer terugkeren in onze familie. Maar mijn vader besloot dat het Groninger Museum de beste bestemming was voor Rootjes serviesje, zodat de herinnering niet verloren gaat.”

Beeld: De Beeldredaktie/Marco Okhuizen

In 2019 schonken Ruud (79, emeritus hoogleraar Gezondheidszorgbeleid) en Marga Lapré (73, oud-huisartsassistente) een beeld van kunstenaar George Kabel aan het Haarlemse Museum van de Geest/Dolhuys.

“Toen wij dit bronzen beeld met de titel ‘Punthoofd’ twaalf jaar geleden zagen tijdens een Outsider Art-expositie in Museum JAN in Amstelveen, maakte het meteen diepe indruk en gingen we tot koop over. De maker, kunstenaar George Kabel, is zowel blind als slechthorend. In 2019 besloten we het beeld te schenken aan het Museum van de Geest/Dolhuys. Want als er één plek is waar het thuishoort, dan is het daar. In onze, zoals we het zelf noemen, tweede ronde van het leven, speelt het met elkaar genieten van kunst een belangrijke rol. We vallen voor ongebruikelijke werken, zoeken naar kunst met een bijzonder verhaal. We zien onszelf vooral als tijdelijk beheerder en kopen op beurzen en in galeries dan ook met vaak in het achterhoofd al een mogelijk toekomstige bestemming. Zo vonden we tijdens een reis door Zuid-Afrika schilderijen met dierfiguren waarvan we meteen dachten ‘die vallen vast in de smaak bij patiëntjes van een kinderziekenhuis’. In 2013 hebben we een stichting opgericht die ervoor moet zorgen dat onze kunst te zijner tijd terechtkomt in musea, ziekenhuizen en zorginstellingen. Zodat straks anderen blij worden van de kunst die ons nu zoveel vreugde brengt.”

Voor wie hierdoor geïnspireerd is geraakt, zet VvAA-belastingadviseur Ferdy de Wijs in het artikel Fiscale haken en ogen bij het schenken van kunst de belangrijkste fiscale aspecten die komen kijken bij het schenken van kunst op een rij.

Delen