Waar welvaart ontbreekt, floreren welvaartsziekten

De term welvaartsziekten is ooit in het leven geroepen voor leefstijl-gerelateerde ziekten die met name in ontwikkelde landen voorkomen. Kijk je naar welvaartsziekten in ontwikkelde landen, dan blijkt het begrip tamelijk paradoxaal. Juist bij mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) is de prevalentie van dergelijke aandoeningen hoog. Anders gezegd: waar de welvaart ontbreekt, floreren de welvaartsziekten.

Gezondheidskloof

We kunnen dus spreken van een ware gezondheidskloof. Het verschil tussen arm en rijk wordt bijna nergens zichtbaarder dan in de spreekkamer. Hoewel dit al jaren bekend is, lijkt de kloof alleen maar groter te worden. Van bovenaf hebben allerlei mensen een mening over het onderwerp en brengen ze goedbedoelde ideeën op, maar ze weten niet hoe het is om aan de andere kant van die kloof te zitten.

Mensen met een lage SES hebben wel iets anders aan hun hoofd dan de vraag of hun boodschappen genoeg vitaminen en vezels bevat. Belangrijker is dat er iets op tafel komt dat de maagjes van hun kinderen zo lang mogelijk vult. Aangezien het hoofd gevuld is met zorgen over het wel of niet kunnen betalen van de huur en energierekening van komende maand, is er weinig ruimte voor luttel lijkende zaken als een gezond voedingspatroon.

Gevolgen

De cijfers spreken voor zich. Het is onvoorstelbaar in een welvarend land als Nederland, maar de keiharde waarheid: personen met een lage SES leven gemiddeld zes jaar korter en leveren maar liefst vijftien jaar aan goede gezondheid in vergeleken met hun landgenoten met een hoge SES. Vijftien jaar!

Mensen met een lage SES leven gemiddeld al voordat ze goed en wel van hun pensioen kunnen genieten in mindere gezondheid. Daarbij hebben kinderen die opgroeien in een wijk met veel lage inkomens een drie keer zo hoge kans om diabetes te ontwikkelen dan kinderen uit meer welvarende wijken. Geen wonder, aangezien het aanbod in fastfoodketens per inwoner dubbel zo groot is in desbetreffende buurten; zo bleek uit cijfers uit 2021.

Oplossing

Vaak wordt het probleem neergelegd bij de patiënt zelf en hun autonomie, maar helaas is het allesbehalve een kwestie van onvoldoende kennis en een gebrek aan wilskracht. Was het maar zo simpel! De gezondheidskloof is een diepgeworteld probleem met vele oorzaken en dient dus als zodoende te worden verkleind. Hierbij gaat het slechts voor een klein deel om maatregelen op het gebied van gezondheid en ligt de focus op beleidsvoering op andere gebieden. Pas als problemen als schulden, werkloosheid, stress en een ongezonde leefomgeving worden aangepakt, kunnen mensen uit de vicieuze cirkel worden bevrijd.

Het gapende gat tussen arm en rijk neemt dus alsmaar toe als het gaat om gezondheid en het is hoog tijd om daar verandering in te brengen. De simpele blik dat mensen zelf verantwoordelijk zijn voor hun keuzes en dat meer educatie over leefstijl aan patiënten daarom wel alles zal oplossen, moet plaats maken voor een aanpak op allerlei domeinen die een rol spelen bij gezondheid. Alleen dan kan die kloof verkleind worden, voordat meer en meer Nederlanders over het randje naar beneden zullen vallen.