Wegwerpmens

De dame op de televisie was van een zeer respectabele leeftijd en haar uitspraken waren zeer treffend. ‘Eerst waren we bewoners, toen werden we cliënten, toen werden we producten, en sinds de aankondiging van de sluiting van het huis…voelen wij ons afvalproducten.’ Een alarmerend signaal over een ontwikkeling die begint bij voorwerpen en marktwerking.

Duurzame producten worden steeds meer vervangen door wegwerpproducten. Gemakkelijk en/of goedkoop lijkt gaandeweg de overhand te krijgen. Daar waar de groei van wegwerpverpakkingen nog gepaard gaat met kritische kanttekeningen, zo geruisloos lijken de kleine wegwerpartikelen ons dagelijkse leven in te zijn geslopen. Dat ook grotere artikelen aan het wegwerpbeleid moeten geloven, lijkt inmiddels algemeen geaccepteerd. Immers, het vervangen van alles wat een beetje stuk is, is tegenwoordig goedkoper en gemakkelijker dan repareren.

Zorg en mens worden steeds meer als voorwerp in de markt gezien, bestaande uit losstaande onderdelen, zonder binding met bijvoorbeeld de eigen, vertrouwde zorgverlener of het ziekenhuis in de buurt. Hoogbejaarden worden verkast, patiënten naar de goedkoopste zorgaanbieder gestuurd, en als het tegenzit naar ziekenhuis X voor de heupprothese en naar ziekenhuis Y voor de longproblemen. Het vertrouwde ziekenhuis in de buurt wordt in het kader van efficiëntie en kostenreductie vervangen door een grotere verderop.

Het vervangen van alles wat een beetje stuk is, is tegenwoordig goedkoper en gemakkelijker dan repareren

Wil men talentvolle jongeren blijven motiveren tijd, geld en energie te steken in een intensieve opleiding, moet men hen een beter vooruitzicht kunnen bieden dan een rol als pion in de markt, waar ze nu bijvoorbeeld terechtkomen in een voor de marktwerking gecreëerd overschot aan medisch specialisten of wellicht wel in het stuwmeer aan basisartsen, gehandhaafd om minder populaire specialistische vervolgopleidingen alsnog gevuld te krijgen.

Ook de mens lijkt nu soms doelwit van de wegwerpcultuur. Hoogbejaarden, die nadat ze hun functie in de samenleving hebben vervuld, zich als nutteloos ‘afvalproduct’ opzij gezet voelen. Loopt het even niet helemaal met een collega, dan lijken buitensluiten, wegpesten, ontslaan of nu tijdelijke contracten zo in zijn, het eenvoudigweg niet verlengen van het contract, heel gangbare opties. Zorgverleners zijn in de voorgaande jaren massaal wegbezuinigd, nu moeten ze massaal weer terugkeren, om ze wellicht in de toekomst weer net zo makkelijk te ontslaan .

De wegwerpmens kwam in mij op. Het blijkt helaas geen nieuw concept. Er is zelfs een boek over verschenen, dat gaat over werklozen, die uit nood geboren gedoemd lijken om voor altijd interimmer te blijven.

Een mooi moment om stil te staan bij onze keuzes. Dient de mens de markt, of stellen we onze menselijke basisbehoeften en geluk centraal, en dient de markt de mens?

Dient de mens de markt, of stellen we onze menselijke basisbehoeften en geluk centraal, en dient de markt de mens

Gelukkig is er ook hoop dat de ogenschijnlijke onverschilligheid weer plaats gaat maken voor betrokkenheid. Afval wordt gescheiden en steeds meer gerecycled. Jongeren roeren zich weer, voor het klimaat, voor solidariteit of om gewoon op te komen voor onze ouderen en andere dierbaren.

Lieve beleidsmakers, laten we de volgende generaties ook een toekomst gunnen, die zinvol en vooral gelukkig is met eigen, vrije keuzes in een liefdevolle, veilige en gezonde omgeving. Langdurigere relaties, werk of privé, vormen op zich een goede stimulans om substantieel tijd en energie in elkaar te steken. Zorg voor (vaste) banen voor stabiliteit, zodat de jeugd ook de kans krijgt een goed en prettig bestaan op te bouwen.

En laten we dat duurzaam doen, door zuinig te zijn op onze spullen en omgeving, maar vooral ook op onze medemens.

Delen