Wie zijn billen brandt…
Als je voor iets kiest, krijg je het met zijn voordelen, maar ook met zijn nadelen. Zo is het met de Brexit voor de Britten en zo is het ook met het huidig zorgstelsel voor de Nederlanders. Kies je voor een zorgstelsel met als uitgangspunt marktwerking met de regie bij private zorgverzekeraars, dan kies je ook voor de bijkomende nadelen.
Te beginnen met de marktwerking, met de introductie hiervan wordt het verkopen van handelswaar essentieel voor het overleven. Dit kan leiden tot consumentvriendelijkere en goedkopere producten.
Kies je voor een zorgstelsel met als uitgangspunt marktwerking, dan kies je ook voor de bijkomende nadelen
Echter gezien het recht van de sterkste geldt, zullen partijen markt effectieve strategieën moeten en gaan toepassen met elk zijn keerzijde. Weinig kosten en goede verkoopcijfers met winst voorkomen faillissement en houden aandeelhouders en beleggers tevreden. Dit betekent dus kapitaal aantrekken, informatie over (potentiële) klanten verzamelen, reclame maken, ruime keuze assortiment aanbieden, een solvabiliteit spaarpotje aanhouden, bezuinigen, verliesposten afstoten, scherp onderhandelen, risico- en winst berekenend werken en concurreren.
Bijna logischerwijs leidt dit dan ook tot onder andere de hardnekkige wens voor winstuitkering aan investeerders, verlies aan privacy, acquisitiekosten, een polis-jungle, inactief zorggeld, sluitingen van ‘dure afdelingen’ of zelfs ziekenhuizen, voor de zorg perverse prikkels en restricties bij samenwerking. Onrust, onzekerheid, ongelijkheid en concurrentie met de bijbehorende geheimhoudingen en faillissementen zijn inherent aan marktwerking.
En dan de regie: private zorgverzekeraars zijn goed in risico-inschatting en kostenbeheersing. De regie in hun handen geven kan leiden tot reductie van de zorgkosten. Hierbij nemen zij nu de doorgaans impopulaire besluiten en houden zo politiek en/of overheid uit de wind.
De keerzijde is dat met het beheer van het geld, een private organisatie de beslissende stem in het veld krijgt en haar belangen logischerwijs zwaar verweven zullen worden in het bepalen van de prioriteiten. En zonder uitvoerende zorgtaak of directe verantwoordelijkheid over de verleende zorg leidt dit al snel tot eenzijdig gewogen oplossingen, als superscherp onderhandelen, zorgverleners onderdruk zetten en het sluiten van ziekenhuizen en spoedeisende hulpposten. Deze oplossingen zijn, eerlijk is eerlijk, in het verleden ook heel helder gecommuniceerd.
De risico’s en onzekerheden verschuiven in dit stelsel van verzekeraar naar zorgverlener en patiënt
De invoer van ‘all-in prijzen’ (DBC’s) en het opheffen van SEH- en IC-afdelingen zorgen voor verschuiven van risico’s en onzekerheden van verzekeraar naar zorgverlener en patiënt. Inperking van het beroepsgeheim geeft toegang tot kennis over verzekerden, patiënten en zorgverleners, met als gevolg kwetsbaarheid en verlies van privacy. Beperking van de vrije artsenkeuze, het terugbrengen van het aantal gevoelige of te wel ‘strikt noodzakelijke’ ziekenhuizen, een overschot aan zorgverleners en een landelijk EPD zijn gunstig voor de sturingsmacht en onderhandelingskracht van een zorgverzekeraar. En leidt daarmee tevens tot beperking van de invloed van de deskundigen in de zorg (de zorgprofessionals) en de politiek.
De keuze voor een zorgstelsel met als uitgangspunt marktwerking met de regie bij private zorgverzekeraars komt met potentiële voor- en nadelen. Anno 2019 kampen we naast wachtlijsten, stijgende kosten en ongelijkheid, nu ook met faillissementen van ziekenhuizen, onvoldoende beschikbaarheid van medicijnen, toegenomen administratieve lasten en meer onzekerheden, risico’s en frustratie bij patiënt, verzekerde en zorgverlener.
We hebben wellicht iets wat we aanvoelen als een publiekgoed geprobeerd privaat te optimaliseren en dat gaat niet goed samen. En wie zijn billen brandt, zal op de blaren zitten. Het lijkt verstandig om de voors en tegens nog eens goed door te lichten, de keuze te maken, markt of publieke zaak, en deze keuze vervolgens te accepteren met al haar voor- en nadelen.
