Ziekte? Gezondheid? Communicatie!
Na een half jaar COVID-19 is duidelijk geworden dat de effecten ervan ernstiger zijn als de patiënt er een ongezonde levensstijl op nahoudt. De roep vanuit de zorg om in te zetten op gezondheid klinkt opnieuw. Tegelijkertijd is ons gezondheidszorgsysteem ingericht op het ‘genezen van ziekte’. En daarmee is de broodwinning van diezelfde zorgprofessional afhankelijk van het feit of mensen (facetten van) hun gezondheid als een probleem ervaren.
In mijn eigen vakgebied zie ik het dagelijks. Kinderen worden verwezen met een ‘taalontwikkelingsstoornis’, met ‘stotteren’. Diagnose gesteld, sticker geplakt. We denken te weinig na over wat woorden doen met degenen die het aangaat. Als je met een stoornis gediagnosticeerd wordt is het moeilijk om nog uit te gaan van eigen mogelijkheden tot heling. Het maakt je meteen (soms al in één enkele zin) afhankelijk van degene die de diagnose stelt. Die zal dan wel de remedie tot genezing hebben, nietwaar?
In mijn eigen team voer ik momenteel het gesprek over de woorden die we kiezen. Tenslotte houden we ons de hele dag bezig met communicatie. Verhelpen we de stoornis, of begeleiden we de cliënt (niet de patiënt!) om zelf het heft in eigen hand te nemen? Hoeveel nadruk leggen we op het bespreken van testuitslagen? Of bespreken we ze kort en gaan we daarna uitgebreid in op de eigen mogelijkheden om verder te gaan in de ontwikkeling van dat moment?
‘Het vaststellen van een stoornis maakt je afhankelijk van degene die de diagnose stelt’
Het is een verschuiving in mindset. Die lijkt in intentie klein, maar maakt de wereld van verschil. Het maakt ons bewust van het belang van neutrale woorden. Als ik met ouders kijk naar de mogelijkheden van hun kind om vloeiend te spreken, is dat iets heel anders dan ‘aandacht voor stotteren’. Aandacht voor vloeiendheid doet bezorgdheid van ouders verminderen. En verschuift hun aandacht naar de eigen mogelijkheden voor verandering. Hoe neutraler mijn woorden in dat gesprek, hoe sneller en effectiever de verandering.
Het zou mooi zijn als de zorgprofessional werd beloond voor activiteiten die insteken op het versterken van mogelijkheden. En als we niet pas worden beloond als iemand ziek is, of een stoornis heeft. De zorgverzekeraar heeft hierin nog iets te doen, vind ik.
De rol van een zeer precieze woordkeus en non-verbale communicatieve vaardigheden zijn belangrijk in deze bewustwording. Het is zinvol om communiceren te betrekken in onze beleving en verbetering van gezondheid.