Zoenen met een cliënt

 

 

Om de maand laten Annemarie Smilde (senior jurist gezondheidsrecht/teammanager bij VvAA rechtsbijstand) en Lieke van der Scheer (filosoof/ethicus) in Arts en Auto hun licht schijnen op een medisch dilemma. Hieronder kunt u meediscussiëren over hun antwoorden.

Wilt u zelf een dilemma aan dit panel voorleggen? Mail dan naar redactie@artsenauto.nl o.v.v. dilemma. De redactie neemt dan contact met u op.

Een fysiotherapeut hoort dat zijn waarnemer tijdens een behandeling met een van zijn patiënten heeft gezoend. Zijn patiënt wil niet dat hij de waarnemer hierop aanspreekt.

Een fysiotherapeut ziet na zijn vakantie een patiënt die al langere tijd bij hem in behandeling is. Tijdens zijn vakantie is zijn praktijk waargenomen. De patiënt is een aantal keren door de waarnemer behandeld. Zij vertelt dat de waarnemer haar heeft gezoend tijdens een van deze sessies. Ook zegt ze dat zij de waarnemer erg leuk vindt. Zij vertelt dit nu aan haar fysiotherapeut omdat het haar onzeker maakt en zij zich kwetsbaar voelt. Als de fysiotherapeut aangeeft dat hij de waarnemer op zijn grensoverschrijdende gedrag moet aanspreken, dringt de patiënt erop aan dit niet te doen en geeft ze aan dat het onder zijn beroepsgeheim valt. Zij wil het voorval eerst zelf verwerken en is bang voor problemen met haar echtgenoot.

Welke acties moet en mag de fysiotherapeut ondernemen? Mag hij zijn beroepsgeheim doorbreken?

Lieke-van-der-scheer

Ethicus
Lieke van der Scheer

Een beetje zoenen met een patiënt die jou ook wel leuk vindt? Of seksueel geweld binnen een zorgrelatie, wat gemeld moet worden bij de Inspectie? Voor de waarnemende fysiotherapeut in kwestie is waarschijnlijk het eerste aan de hand; volgens de geldende wetten en richtlijnen het tweede.

Waarom zijn die regels zo streng? Denk aan de #MeToo-affaires en discussies. Die laten haarfijn zien waarom richtlijnen en wetten zo streng en stellig moeten zijn wanneer sprake is van een relatie waarin de ene persoon afhankelijk is van de andere. Zo’n ongelijke machtsverhouding problematiseert het hele idee van vrije wil en instemming, of zo men wil: vrije liefde. Dat is waar strikte regels recht aan doen. Ze beschermen de afhankelijke persoon en leggen de verantwoordelijkheid bij degene in de sterkste positie.

De portee van seksueel getinte gebeurtenissen in een ongelijke situatie is voor de één veel groter dan voor de ander. Uit vele verhalen blijkt dat de afhankelijke zich jaren later nog precies herinnert wat er gebeurd is, terwijl de onafhankelijke dat vaak niet meer weet. Daarom is achteraf vaak moeilijk vast te stellen wat er feitelijk gebeurd is en wie waarmee heeft ingestemd. De brochure van de Inspectie en het ministerie heeft dan ook als niet mis te verstane titel: Het mag niet, het mag nooit. Seksueel overschrijdend gedrag in de gezondheidszorg. Dat is niet alleen ter bescherming van de afhankelijke persoon in de erotische relatie, maar ook vanwege de professionaliteit en kwaliteit in de zorgrelatie.

Extra complicatie in deze casus is dat de patiënt het stil wil houden. Maar zodra de fysiotherapeut haar verhaal hoort over het gedrag van de waarnemer, is hij medeverantwoordelijk voor het vervolg. Dus dient uitgezocht te worden wat er precies gebeurd is, waarbij ook de waarnemer recht heeft op een weerwoord. De fysiotherapeut móet het voorval dus wel bespreken met de waarnemer. Van stilhouden kan geen sprake zijn, maar de patiënt moet wel op vertrouwelijkheid kunnen rekenen. Als zelfs maar het vermoeden bestaat dat er gezoend is, is de fysiotherapeut verplicht dit te melden bij de Inspectie. En dat is maar goed ook, om herhaling te voorkomen. De waarnemer hangt een tuchtrechtelijke waarschuwing of berisping of meer boven het hoofd.

Dus weet waar u aan begint… Maar mocht de liefde waarachtig onweerstaanbaar zijn, beëindig dan eerst de zorgrelatie. En bespreek dat met uw leidinggevende.

 

 

 

 

Annemarie-smilde

Jurist
Annemarie Smilde

Zoenen met een patiënt is volgens de definitie van de Wet kwaliteit klachten en geschillen (Wkkgz) geweld in de zorg. Sinds 1 januari 2016 moeten alle zorgaanbieders op grond van de Wkkgz geweld in de zorg tegen hun patiënten melden bij de Inspectie, op straffe van een boete. Maar hoe verhoudt deze meldplicht zich tot het beroepsgeheim van de zorgaanbieder en zijn vertrouwensrelatie met de patiënt?

De WGBO bepaalt dat een wettelijke plicht tot informatieverstrekking een uitzondering is op het beroepsgeheim. De fysiotherapeut mag bij de melding aan de Inspectie dus zo nodig zonder toestemming van de patiënt gebruikmaken van haar informatie.

Het doen van een melding zonder de collega vooraf te confronteren met de informatie van de patiënt, is niet zorgvuldig. En bovendien in strijd met de Beroepsethiek en Gedragsregels voor de Fysiotherapeut van de KNGF, de beroepsorganisatie voor fysiotherapeuten. Deze verplichten de fysiotherapeut een collega die in strijd met de beroeps- ethiek handelt ‘in de gelegenheid te stellen zijn handelen te verklaren’. Beroepscodes en gedragsregels voor andere zorgverleners kennen hetzelfde uitgangspunt, maar geven net als die van de KNGF niet aan hoe in deze situaties om te gaan met het beroepsgeheim.

Een redelijke uitleg van de Wkkgz brengt met zich mee dat een zorgverlener niet direct overgaat tot een melding op basis van informatie van een patiënt, maar eerst de betrokken collega hoort, zo nodig zonder toestemming van de patiënt. Wordt aangenomen dat wel toestemming van de patiënt is vereist voor het gesprek met de collega, dan zou de fysiotherapeut in geval van weigering van deze toestemming met een beroep op ‘conflict van plichten’ zijn beroepsgeheim kunnen doorbreken: het gaat hier immers om een onderzoek ten behoeve van een melding die gericht is op het voorkomen van schade voor andere patiënten. En er is geen (minder ingrijpend) alternatief.

Het is belangrijk dat de fysiotherapeut niet het belang van zijn eigen patiëntuit het oog verliest. Vanwege zijn vertrouwensrelatie moet de fysiotherapeut de tijd nemen om uit te leggen dat hij zijn meldplicht (vanwege gevaar voor andere patiënten) zwaarder moet laten wegen dan haar belang bij geheimhouding. Zijn zorgplicht brengt bovendien met zich mee dat hij met haar een verwijzing naar een vrouwelijke fysiotherapeut bespreekt. En dat hij nagaat of zij professionele hulp nodig heeft voor de verwerking van haar ervaring met de grensoverschrijdende fysiotherapeut.

 

Delen