Heeft zorgverzekeren wel nut?

Ook in de Verenigde Staten heb je hoogopgeleide mensen die zich dagelijks bezighouden met de ‘stelselkant’ van de gezondheidszorg. De afgelopen weken is onder die wetenschappers en onderzoekers, beleidsambtenaren en politici, journalisten en commentatoren, consultants en experts, opschudding ontstaan over de zogeheten Oregon study. Dit is een experiment waaruit je zou kúnnen concluderen, dat verzekerd-zijn tegen medische kosten voor een heleboel dingen goed is maar voor één ding niet: een betere gezondheid.

Oregon is een mooie, bosrijke staat langs de Amerikaanse noordwestkust, direct boven Californië. Een paar jaar geleden had de regering daar wat geld over, dat is aangewend om 10.000 extra burgers de kans te geven om deel te nemen in Medicaid, de overheids-gefinancierde zorgverzekering voor mensen met lage inkomens.

Om dit eerlijk te doen verlopen, werd gekozen voor een loterij. Hiervoor kwamen 90.000 mensen in aanmerking, van wie er dus 80.000 afvielen. Hiermee ontstond een unieke, eenmalige kans voor een grootschalig randomized controlled trialonderzoek naar de effecten van het verzekerd-zijn, omdat er dus ook een controlegroep was.

De uitkomsten na twee jaar tonen een gemengd beeld. Vergeleken met de ‘afvallers’ maken de nieuw-verzekerden veel meer gebruik van gezondheidszorg; tonen ze zich geestelijk gezonder; vóelen ze zich verder ook gezonder; zijn ze minder vaak depressief; en worden ze niet langer geplaagd door ‘catastrofaal hoge’ medische rekeningen. Maar metingen van een aantal fysieke uitkomsten na al die extra zorg, van waarden die te maken hebben met hypertensie, diabetes en hoog cholesterol, lieten géén statistisch significante verschillen tussen beide groepen zien.

Veel meer dan in Nederland, is in de VS die gemeenschap van ‘zorgstelselexperts’ verdeeld langs politieke en ideologische lijnen. Tussen medestanders van president Obama, en dus blinde voorstanders van diens beleid van (verplichte) zorgverzekering voor álle Amerikanen. En aan de ander kant Republikeins georiënteerde critici die in ‘Obamacare’ een links complot zien met als doel een staatsgerunde gezondheidszorg.

De reacties op de Oregon study aan de extreme uiteinden van dit spectrum van visies, waren voorspelbaar. Aan de ene kant: die studie deugt methodologisch niet. En aan de andere kant: zie je wel, Obamacare deugt niet. Maar er waren ook genuanceerder reacties, vooral bij sommigen voor wie tot dan toe het heilzaam effect van ‘gezondheidszorg voor iedereen’ een heilig-progressief geloofsartikel was.

Zoals, om te beginnen: laten we wél even vaststellen dat óók die geconstateerde verbeteringen in geestelijk en financieel welbevinden, voor de betrokkenen grote verworvenheden zijn, die je niet moet bagatelliseren. Maar: laten we toch ook maar eens wat kritischer, en onbevangener, bekijken wat nou echt de beste manier is om waar voor je zorggeld te krijgen.

En dan kom je al gauw op herkenbaar terrein. Ook voor ons in Nederland, waar we niet het probleem hebben dat mensen niet, of onvoldoende, verzekerd zijn. Maar waar je net als in de VS moet blijven nadenken over vragen als: Moet álles wel verzekerd worden, of vooral ‘catastrofaal dure’ zorg? Zijn mensen met lage inkomens het meest geholpen met gesubsidieerde zorg in natura, of beter met gewoon extra geld om naar eigen inzicht te besteden? En moeten we niet nog veel meer aandacht geven aan, en onderzoek doen naar, het ontwikkelen van uitkomstindicatoren?

Wordt ongetwijfeld vervolgd.