De deur dicht?

Een goede vriendin van mij vertelde dat zij als vierjarig meisje op de rand van de zandbak één ding al zeker wist: ik word dokter.

Dat levensdoel is nooit ter discussie gesteld. Zij werd dokter en beleeft daar nog dagelijks enorme voldoening in.

Het is voor mij de vraag of je het artsenvak een levensdoel moet noemen. Het gaat mij daarbij niet om de vraag of zoiets een roeping is. Het gaat mij om een andere invalshoek.

Arts zijn, dat doe je niet, dat ben je. Door de jaren heen is mij dat in al die gesprekken met artsen wel duidelijk geworden. Een doktersjas kun je in de kast hangen, in de was doen of weggooien. Een doktersjas is een uiting van een rol in een organisatie. Dokter zijn is een jas voor het leven. Een jas die niet meer kan worden geruild in de winkel.

Het is iets dat mij met regelmaat ontroert. Het schitterende onvermogen om géén arts te zijn. Waar iemand ook is, wat de omstandigheden ook zijn, als de situatie zich voordoet is er geen twijfel. Er is geen ‘mijn collega komt zo bij u’.

Dokter worden is geen doel. Dokter zijn is in mijn ogen een identiteit. Een permanente staat van zijn die soms aan de oppervlakte komt in de spreekkamer en die soms een sluimerend bestaan leidt in een olijvenboomgaard in Toscane. Totdat zich daar een aanleiding voordoet die de dagdromende dokter wakker kust en als vanzelfsprekend in actie doet komen.

In dat verschil tussen doen en zijn zit een cruciaal aspect waar beleidsmakers en dokters elkaar mislopen. Beleidsmakers zien zorg als iets wat je doet. Wanneer de inzichten veranderen, is het dan niet zo moeilijk om het anders te gaan doen. Alles wat hierbij in de weg staat wordt weerstand genoemd. Wanneer het besef zou landen dat dokter zijn eerst en vooral iets is wat je bent, zou zich de weg kunnen openen voor een dialoog op een ander niveau.

Opgelegde verandering heeft een grote kans om te leiden tot een gevoel van zelfverloochening bij de dokter die de verandering uit mag gaan voeren. Dat kun je weerstand noemen. Je kunt ook de bron koesteren waar dit vandaan komt om van daaruit tot oplossingen te komen waarbij een dokter zich in de kracht voelt staan van de eigen identiteit en tegelijk werkt aan datgene waar we gezamenlijk voor staan: goede en betaalbare zorg.