Het verlies van solidariteit en vrije artsenkeuze

Afgelopen week ben ik bezig geweest om een zorgpolis af te sluiten voor 2023. Geen gemakkelijke klus. Want ik ben er nog niet uit of ik komend jaar naar de tandarts moet, een bril nodig heb, naar de fysiotherapeut wordt verwezen of redelijke toegang wil tot de ggz.

De zorgverzekeraars hebben het mij niet gemakkelijk gemaakt, want bovenstaande wordt niet vergoed uit de natura basispolis. Hiervoor is een aanvullende verzekering en restitutiepolis nodig. De opties zijn daarin talloos, de prijzen schokkend en de vergoedingen triest beperkt.

In Nederland ben je verplicht een basiszorgpolis te nemen, anders krijg je een boete en een nog duurdere zorgpolis opgelegd. Ik snap dit vanuit het solidariteitsprincipe: we leggen allemaal wat in de pot en als iemand dan zorg nodig heeft, wordt dat daaruit betaald. Maar waarom mogen de zorgverzekeraars met dit geld in hun aanvullende verzekering de burgers laten gokken op welke zorg ze nodig hebben en voor welke zorg ze verzekerd willen zijn?

Wie geld heeft, kan breed inzetten en een stevig aanvullend pakket nemen of de zorgkosten zelf betalen. Maar de mensen die het financieel minder breed hebben, kunnen dit niet en zitten met zo’n basispolis opgezadeld waar belangrijke zorg (zoals tandheelkunde en fysiotherapie) niet vergoed wordt.

‘De opties zijn talloos, de prijzen schokkend en de vergoedingen triest beperkt’

Gemeentes springen in en bieden mensen met een lager inkomen een collectieve verzekering met een ruim aanvullend pakket waarbij het eigen risico kan worden meeverzekerd. Dit komt uit op een premie van ongeveer 180 euro per maand. Een nodige ondersteuning, want iemand met een laag inkomen kan niet én een basisverzekering betalen én eigen risico én eigen bijdrage én een aanvullende verzekering én een extra aanvullende tandartsverzekering én er dan toch nog achter komen dat bijvoorbeeld de röntgenfoto bij de tandarts niet vergoed wordt.

Bij deze collectieve gemeenteverzekering is bij mijn weten een restitutiepolis niet mogelijk. Voor mensen die naar de ggz willen, is dit een probleem. Ik schreef hier eerder over. Want een deel van de vrijgevestigde ggz heeft besloten geen contracten met de zorgverzekeraars meer af te sluiten. Als een patiënt naar de ongecontracteerde ggz-zorgprofessional wil gaan, moet deze of een duurdere verzekering afsluiten om de behandeling 100 procent vergoed te krijgen, of deels de behandeling zelf betalen.

‘Geen discussie met de systeempartijen, maar een rekening bij de bevolking’

Wat ik lees op de websites van ongecontracteerde ggz-zorgprofessionals is dat zij vinden dat de zorgverzekeraar anders te veel invloed heeft op de inhoud en vorm van hun vak. In sommige gevallen dat de zorgverzekering te lage vergoedingen biedt. En dat zij zonder contracten hun vak een betere invulling kunnen geven. Ik denk dat deze zorgprofessionals op deze manier tegenkracht willen bieden aan de macht van de zorgverzekeraar op hun beroepsuitoefening. Maar in plaats van de discussie te voeren met de systeempartijen, leggen ze de rekening nu bij de bevolking. Een zet die zorgt voor een tweedeling in de maatschappij.

Net zoals de zorgverzekeraar macht heeft, kunnen de ggz-zorgprofessionals zich contractvrij werken permitteren, omdat er een enorm wachtlijstprobleem is in de ggz. Hun agenda is altijd wel gevuld. Maar hiermee mogen de minder financieel bedeelde mensen in de wachtrij van de gecontracteerde zorg gaan staan. Een wachtrij die nu nog langer is, omdat het contractvrije deel van de ggz niet toegankelijk is voor deze patiënten.

De selectie voor toegang tot het zorgaanbod van de ggz verloopt nu op basis van het financiële vermogen van de patiënt en niet de zorgbehoefte. Het solidariteitsprincipe van ons zorgstelsel en de ethiek van de betrokken partijen vind ik ver te zoeken in dit beleid.

‘De minder bedeelde mensen mogen in de wachtrij van de gecontracteerde zorg gaan staan’

Er komt verandering in 2023. Want de meeste zorgverzekeraars zijn gestopt met het bieden van een restitutiepolis. Nu zitten er dus veel meer mensen met een toenemend financieel toegangsprobleem in de ggz. Moeten hierdoor nu goed lopende ongecontracteerde behandelingen vroegtijdig worden afgesloten, zodat deze patiënten elders opnieuw gecontracteerd in de wachtrij kunnen gaan staan?

De empathie in dit beleid vind ik ver heen. Patiëntenorganisatie MIND, die de belangen van mensen met psychisch lijden behartigt, komt op voor deze groep. De restitutiepolis met vrije artsenkeuze moet blijven, vindt MIND. Maar waar is MIND voor de mensen die al jaren geen restitutiepolis kunnen betalen?

‘De empathie in dit beleid vind ik ver heen’

Een optie voor de mensen met een groter budget is om over te stappen naar een zorgverzekering die wel een restitutiepolis biedt. Maar de burger moet goed zoeken! Soms kwam ik er pas na heel goed lezen en zoeken achter dat er wel vrije artsenkeuze geboden wordt, maar dat dit niet betekent dat ongecontracteerde ggz voor 100 procent wordt vergoed. Met andere woorden: je moet nog steeds de zorgprofessional kiezen die de zorgverzekeraar wil, als je 100 procent vergoed wilt krijgen. En anders heb je onverwacht een dikke vette rekening van de zorgprofessional.

De verzekerde is hier zelf verantwoordelijk voor volgens de zorgprofessional en zorgverzekeraar. Ik maak mij er zorgen over dat dit tot financiële problemen kan leiden bij een groep die al kwetsbaar in het leven staat.

Ik ben wel benieuwd of de systeempartijen die getekend hebben voor het Integraal Zorgakkoord achter dit soort vormen van toegang tot de zorg staan. Waarom staat men niet op voor een gelijkwaardige en duidelijke zorgpolis voor iedereen? Pas dan kunnen we begrippen zoals solidariteit en vrije artsenkeuze weer waarde geven in ons zorgsysteem!