Idioot lynchdenken

Beste Youp van ’t Hek, u heeft mij laten schrikken. Al jarenlang ben ik nietsvermoedend verzekerd tegen ziektekosten, bij VvAA zorgverzekering. En nu lees ik dat ik al die tijd heb zitten slapen. Dat ze daar een stelletje ordinaire dieven en bedriegers zijn. En niet alleen daar, maar bij alle Nederlandse zorgverzekeraars. Want dit is wat u deze week schrijft, op de website van VPHuisartsen: ‘Die verzekeringsboeren zijn laaienlichters.’ Uw eigen huisarts zegt het zelf!

Ik moet u meteen iets bekennen. Ik bén inderdaad geschrokken, maar om een andere reden dan ik net noemde. Want hoe is het mogelijk dat een intelligent en kritisch denkend man als u, zich zo naïef laat inpakken door de retoriek van één belangengroep?

Nee, het omgekeerde zult u mij niet horen zeggen: dat juist die huisartsen allemaal laaienlichters zijn. Natuurlijk, artsen verdienen in Nederland gemiddeld inkomens waarvan de modale burger alleen kan dromen. Maar ik weet niet zeker of dit wel zo erg is. Dokters werken vaak hard, en onder druk van zware verantwoordelijkheid, en hier mag best veel tegenover staan. Maar er is één ding dat ik wél zeker weet.

Artsen zijn ook maar mensen. En voor bijna alle mensen geldt dat ze worden gedreven door een mengeling van motieven. Kijk gewoon even naar uzelf. Het werk dat u doet, doet u vast niet alleen maar voor het geld. Maar dit betekent daarom nog niet, dat geld verder ook helemaal geen rol speelt. Bij dokters ligt dat precies zo – net als bij zorgverzekeraars.

En ik heb een beetje vervelend nieuws voor u. Gezondheidszorg is heel erg belangrijk, misschien wel het allerbelangrijkste dat er is. Maar gezondheidszorg is ook: heel erg complex. Is een samenspel van enorm veel betrokken partijen, elk met hun eigen rol en missie, én elk met een eigen materieel belang. En voor al die partijen en organisaties, en voor alle mensen die daar werken, geldt wat ik zo net schreef: dat ze meer dan één drijfveer tegelijk hebben. Eén daarvan is inhoudelijk-professioneel, ofwel: gewoon goed je werk willen doen. Een deel hiervan is zelfs ideëel: het beste willen betekenen voor de mensen die van jou afhankelijk zijn voor goede zorg. Maar een deel is ook gewoon materieel, en heeft te maken met geld en inkomen.

Dit geldt voor allé ‘zorgpartijen’. En speciaal één hiervan eruit pikken en publiekelijk neersabelen, is daarom onverantwoordelijk. Zeker voor iemand, zoals u, met een groot publiek van mensen die u waarderen en graag naar u luisteren. Want iets zo belangrijks als gezondheidszorg, verdient ook een openbaar debat dat wordt gevoerd op het hoogste niveau van zuiverheid. En hier dan doorheen fietsen met alleen wat simplificaties en scheldwoorden, is het tegendeel van zuiverheid.

En het is ook: een beetje dom. Ik vermoed eerlijk gezegd geen kwade opzet, en denk dat u het allemaal best goed bedoelt. En ik begrijp ook wel hoe dit soort dingen kan gaan. U bent zelf een erg druk bezet man; zo druk zelfs dat uw eigen arts, lazen we afgelopen dagen in de media, u een tijdje rust heeft voorgeschreven. En als ze je dan vragen om ergens een gratis gastcolumn te schrijven, dan snap ik ook wel dat je daarvoor dan niet eerst allerlei tijdrovende research gaat doen.

Maar had u dat laatste wél gedaan, dan was u misschien nog net op tijd gestuit op een recent interview, in het dagblad Trouw, met zorgeconoom en professor Wynand van de Ven. Die legt daarin bijvoorbeeld uit dat als een arts zegt dat iets ‘niet in het belang is van patiënten’, het juist heel goed kan zijn dat zij in wérkelijkheid bedoelt dat iets ‘niet in het belang is van de zorgverlener’. Want echt, neemt u dit van mij aan: artsen hebben, net als zorgverzekeraars, ook zelf specifieke eigenbelangen, die niet altijd voor honderd procent sporen met die van patiënten (of verzekerden).

Of leest u anders even het jongste nummer van Vrij Nederland. Daarin beschrijft economie-columnist Kees Kraaijeveld, in zijn dagelijks leven directeur bij de Argumentenfabriek, hoezeer het ongefundeerd en gemakzuchtig bekritiseren van zorgverzekeraars is uitgegroeid tot een modieuze vorm van ‘lynchdenken’.

En waar u toch echt even voor op moet passen, is pas ook nog helder uitgelegd in het opiniegedeelte van de Volkskrant. Het onderwerp en de aanleiding waren weliswaar heel anders. Namelijk hoe ze bij GeenPeil, in hun actie tegen het EU-associatieverdrag met Oekraïne, onbedoeld het belang en de propaganda dienen van het regime van Vladimir Poetin – in de rol van ‘nuttige idioten’. Heel ander thema dus, maar er is wel degelijk een parallel. Ik zal echt de allerlaatste zijn om de Nederlandse artsen te vergelijken met de gangsters in het Kremlin. Maar u begrijpt intussen vast wel wat ik bedoel.

En ik hoop dat u in het vervolg, als u weer eens over een onderwerp als dit schrijft, toch echt wat serieuzer te werk gaat. Onze gezondheidszorg is een heel groot goed, met veel kanten waarover je eerlijk en open over van mening kan verschillen. Maar doe dit dan wel een beetje normaal, en niet zo idioot eenzijdig.