Wie betaalt, bepaalt

Stelt u zich voor: u staat bij de groenteman. De boodschappen voor die avond moeten nog gedaan worden. Zojuist heeft u gehoord dat een goede vriend aanschuift aan tafel, omdat hij onverwacht in de buurt is. Voor u liggen groentes die u kent naast groentes die uw moeder vroeger weleens op tafel zette. Hier en daar liggen zelfs vreemd gevormde voorwerpen waarvan u geen idee heeft welke rol die in een gerecht zouden kunnen spelen.

Het is druk bij de groenteman. Het is een goede groenteman. Uit de verre omgeving komen de mensen hier hun groenten halen. Het nummertje dat u bij de deur uit zo’n ouderwetse rol trok geeft u aan een man van onbestemde leeftijd. Hij is gekleed in een pak waarvan vorm en kleur u ontschoten zijn nog voordat u thuis bent. Toch weet u zeker dat u hem het bonnetje gaf met uw nummer erop. Vriendelijk vroeg hij wat u wilde, waarop u hem uw portemonnee overhandigde zodat hij uw inkopen voor u kon gaan doen. Vervolgens draaide hij zich om en gaf instructies aan de mensen die ijverig bezig waren groenten te verzamelen en in tassen te stoppen. U kon niet goed horen wat hij precies zei. Toch stond op uw aanrecht nu precies wat u nodig had om te koken. Of althans, bijna. In plaats van stoofpeertjes bleken er handpeertjes in de zak te zitten. Gelukkig heeft u nog ijs in de vriezer.

Deze haast ongeloofwaardige situatie lijkt erg op wat in de zorg gebeurt. Zorgverzekeraars gaan ervan uit dat de patiënt geen kennis heeft van wat er te koop is in de zorg. Welke prijs dat aanbod vervolgens waard is wordt ook buiten de competenties van de patiënt geacht te zijn. Het verzoek aan de patiënt is om even zo vriendelijk te zijn om zijn portemonnee af te geven. De rest wordt geregeld.

Het is niet de patiënt die de dokter betaalt. Het is dan ook niet zo vreemd dat de patiënt vaak geen duidelijk beeld heeft van wat hij zou willen in een contact met een dokter. Er is een indirectheid in het systeem die richting patiënten afhankelijkheid creëert en naar zorgverleners inkoopmacht en daarmee ook het gevoel van afhankelijkheid. Zelfredzaamheid is een van de modewoorden van deze tijd. In de praktijk blijkt dat in veel opzichten vertaald te zijn in een meerkeuzemenu zonder vrij invulveld. Er is nog een wereld te winnen.