Wachtlijsten zijn niet de oplossing

Een opmerkelijk verhaal in de Volkskrant van afgelopen vrijdag: er zou dringend behoefte zijn aan wachtlijsten. Het thema is actueel nu de PvdA af wil van de marktwerking in de zorg. Velen denken dat daardoor de wachtlijsten zouden terugkeren.

In het opgewekte artikel wordt beargumenteerd dat wachtlijsten ook nuttig kunnen zijn. Langere wachttijden leiden tot ‘bezinning’ bij arts en patiënt over de vraag of bepaalde zorg wel nodig is. Ook dwingen wachtlijsten medici eerst die patiënten te behandelen voor wie de ingreep meer urgentie heeft. Wachtlijsten leiden tot lagere zorgkosten, omdat er simpelweg minder zorg wordt geleverd.

Na lezing was direct ik om: laat maar komen die wachtlijsten! Geniaal dat we dit nu bedenken! Maar twee dagen later is mijn enthousiasme omgeslagen. Aansturen op wachtlijsten is de meest laffe oplossing voor het kostenprobleem. Het past bovendien niet bij een zorgstelsel dat de patiënt centraal stelt.

Dankzij herinvoering van wachtlijsten – die overigens nooit zijn weggeweest – zou min of meer automatisch zinvolle van onnodige zorg worden gescheiden. Patiënten zouden afzien van behandeling of klachten zouden vanzelf verdwijnen. Ik betwijfel dit. Ik denk dat patiënten gewoon langer gaan wachten totdat ze aan de beurt zijn, terwijl ondertussen de klachten verergeren. Dat lijkt me een armzalig bod.

Het verlengen van de wachtlijsten dwingt medici daarbij niet om echt keuzes te maken: vaak zullen ze patiënten gewoon het systeem in dirigeren, onder vermelding van die langere wachttijd. Daarna kunnen de patiënt en diens familie lekker op het systeem kankeren: dat zulke lange wachtlijsten nog worden toegestaan in het Nederland van nu. Dat ze toch altijd gewerkt hebben en premie betaalden terwijl ze nooit zorgkosten maakten en dat ze in de kou staan nu ze zelf een beroep doen op het sociale stelsel.

Bezinning? Dat lijkt me niet. Voor bezinning (of berusting?) is informatie nodig. Uitleg dat de gewenste behandeling mogelijk niet de meest efficiënte strategie is. Dat er andere alternatieven zijn. Patiënten zullen zich eerder bezinnen als de arts naar ze heeft geluisterd en ze van passend advies heeft voorzien. Als ze dan willen wachten, okay. En als ze dan van de behandeling afzien, prima.

Beter lijkt het me de arts te stimuleren de opties in alle eerlijkheid met de patiënt te bespreken. Daarvoor was geloof ik wat meer kijk-en-luistergeld nodig.