Wkkgz – Calamiteit in de kleine praktijk

Waarom alweer een artikel over de Wkkgz? Uit de vragen die bij VvAA binnenkomen, blijkt dat veel zorgprofessionals met een kleine praktijk niet goed weten hoe zij moeten omgaan met de in de Wkkgz verplichte melding van calamiteiten. En ook dat ze zich zorgen maken vanwege de boete bij niet of te laat melden. Want anders dan bij Veilig Incidenten Melden, geldt bij het niet melden van een calamiteit een hoge boete.

Tekst: Sabine Berkhoff

Wie moet melden en waarom?

Vanaf 1 januari 2016 verplicht de Wkkgz iedere zorgaanbieder een calamiteit bij de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) te melden. Ziekenhuizen en klinieken hebben hun organisatie al ingericht op het melden en onderzoeken van calamiteiten. Kleine praktijkhouders en solistisch werkende zorgaanbieders in de eerste lijn blijken minder goed voorbereid, maar voor hen geldt dezelfde verplichting.

Wat is een calamiteit?

Een calamiteit is een niet-beoogde of onverwachte gebeurtenis, die betrekking heeft op de kwaliteit van zorg en die heeft geleid tot de dood van of een ernstig schadelijk gevolg voor een patiënt. We spreken bijvoorbeeld van een calamiteit wanneer een patiënt na een behandeling bij een fysiotherapeut onwel wordt, ten val komt en daarbij een heup breekt. Of wanneer een patiënt in het ziekenhuis belandt na een ernstige allergische reactie ten gevolge van een antibioticum voorgeschreven door een tandarts, terwijl patiënt eerder melding had gemaakt van een milde reactie op hetzelfde antibioticum.

Wat betekent meldplicht?

U moet een calamiteit binnen drie werkdagen melden aan de IGZ door middel van een digitaal formulier op igz.nl. Hierin omschrijft u de calamiteit en de ondernomen en nog te ondernemen acties ter beperking van de schade én voor het onderzoeken van de calamiteit. Daarnaast vermeldt u welke informatie u aan de patiënt of diens nabestaanden heeft verstrekt.

Wat te doen bij twijfel of onduidelijkheid?

Onderzoek kan nodig zijn om vast te stellen dat sprake is van een calamiteit. Zo kan het onduidelijk zijn of de gebeurtenis een gevolg is van onvoldoende kwaliteit van zorg. Een voorbeeld is het geval van een patiënt die een subarachnoïdale bloeding blijkt te hebben gehad, nadat hij kort daarvoor door de huisarts is gezien in verband met een acute ernstige hoofdpijnaanval. Ook kan het zijn dat de ernst van de gevolgen (nog) niet vaststaat. En soms kan er twijfel bestaan of het wellicht het gevolg is van een complicatie: een onbedoelde of ongewenste uitkomst van de zorg, zonder dat er iets fout is gedaan.

De Wkkgz geeft u zes weken de tijd om te onderzoeken of een gebeurtenis een calamiteit is. Blijkt dat het gaat om een calamiteit, dan moet u dit binnen drie werkdagen na vaststelling aan de IGZ melden. Twijfelt u na zes weken nog of de gebeurtenis een calamiteit was? Doe dan alsnog een melding bij de IGZ.

Hoe verricht ik een onderzoek voorafgaand aan een melding?

De Wkkgz noch het Uitvoeringsbesluit Wkkgz zegt hier iets over. Afhankelijk van aard of ernst van de gebeurtenis kunt u overleggen met collega’s (van buiten uw praktijk) of schakelt u een expert op het vlak van calamiteiten in die samen met u bepaalt welk onderzoek daarvoor aangewezen is.

Wat gebeurt er na een melding?

Meestal zal de IGZ u vragen een onderzoek te doen en een rapportage op te stellen, waarvoor u acht weken de tijd heeft. In de Richtlijn calamiteitenrapportage van de IGZ staat aan welke eisen het onderzoek en de rapportage moeten voldoen. De rol van de IGZ is in feite een extra waarborg voor een zorgvuldig leerproces. De IGZ zal acties ondernemen als er sprake is van een ernstige bedreiging voor de veiligheid van patiënten, het onderzoek niet zorgvuldig is geweest of er onvoldoende maatregelen zijn getroffen.

Ben ik verplicht experts in te schakelen voor een onderzoek of rapportage?

Dit staat niet in de Wkkgz. Uit de IGZ- richtlijn voor calamiteitenrapportage blijkt wel dat bij het doen van onderzoek en het rapporteren deskundigheid komt kijken. Het advies is dan ook een expert op het gebied van patiëntveiligheid, preventie of riskmanagement in de zorg in de arm te nemen. Deze deskundige waarborgt de kwaliteit van het onderzoek en de rapportage. Zo kan hij u helpen bij de samenstelling van een commissie van medisch deskundigen (buiten uw praktijk) voor een objectieve toetsing, het structureren van het onderzoek en de verplichte incidenten-onderzoek/analyse.

Welke verplichtingen heb ik tegenover patiënt/nabestaanden?

Zoals ook geldt voor incidenten met (mogelijke) schadelijke gevolgen, moet
u de patiënt/nabestaanden direct informeren over aard en toedracht als ook over (te nemen) maatregelen.

Wat als ik niet meld?

De wet is op dit punt duidelijk. Als u een calamiteit niet of niet op tijd meldt, dan kan de IGZ een bestuurlijke boete van maximaal € 16.750,- opleggen.

Wat moet/kan ik nog meer doen bij calamiteiten?

U moet een calamiteit net als andere incidenten registeren in uw VIM-systeem, inclusief de resultaten van de analyse en de genomen maatregelen. Belangrijk is dat u in het belang van het onderzoek bij een (mogelijke) calamiteit net als bij andere incidenten zo veel mogelijk ‘bewijsmateriaal’ vergaart en vastlegt.

Bij vragen over de juridische gevolgen kunt u een jurist raadplegen. En zo nodig regelt u nazorg voor uzelf en uw medewerkers in verband met de impact van de calamiteit.

Zie ook vvaa.nl/wkkgz; igz.nl

Sabine Berkhoff is juridisch adviseur bij VvAA

Wkkgz in het kort

Sinds 1 januari 2016

  • Vergewisplicht, bij Wlz- en intramurele zorg
  • Meldplicht aan de IGZ bij disfunctioneren, geweld in de zorgrelatie en calamiteiten
  • Verklaring Omtrent Gedrag bij Wlz-zorg
  • Informatieplicht tegenover patiënt over kwaliteit en incidenten

Sinds 1 juli 2016

  • Intern systeem voor melding, registratie en onderzoek incidenten (Veilig Incidenten Melden)

Sinds 1 januari 2017

  • Klachtenregeling en aanstelling klachtenfunctionaris
  • Aansluiting bij (door minister erkende) geschilleninstantie
  • Schriftelijke overeenkomst van opdracht met zorgverleners, die kwaliteitvan zorg waarborgt

 

 

Delen