‘Vrijheid is het belangrijkste’

interview / Tandarts Alexander Jakubov trok naar het westen in de hoop op een beter leven

Tandarts Alexander Jakubov kwam in 1992 bewust naar het westen in de hoop een beter leven op te kunnen bouwen. Nu heeft hij alweer achttien jaar een eigen tandartsenpraktijk in Vaals. “Hier heerst echte vrijheid. Dat is een verademing.”

Alexander Jakubov (53) is geboren in Oezbekistan, dat een halve eeuw geleden nog deel uitmaakte van de toen malige Sovjet-Unie. Na het uiteenvallen van het Sovjet-imperium werd de situatie in zijn land onstabiel. Voor Jakubov was dit de aanleiding om te vertrekken naar een land met betere perspectieven. “Het was niet alleen politiek zeer chaotisch in mijn land, ook economisch ging het erg slecht. Jonge mensen hadden weinig toekomstperspectief. Daarom wilde ik mijn geluk in het westen beproeven.”

Hij had zich er helemaal op ingesteld om in West-Europa te gaan wonen en werken, en kwam in november 1992 als vluchteling in Duitsland terecht en nam er de Duitse nationaliteit aan. Duits leerde hij relatief snel aan de Universiteit van Münster, waar hij ook tandheelkunde studeerde. Hij spreekt nu vloeiend Duits. Daarnaast kennen ook de Russische en Oekraïense taal weinig geheimen voor hem. “Mijn grootouders van moederskant waren joden uit Oekraïne, uit de regio Odessa”, verklaart hij. “Daarnaast heb ik vrienden die uit Charkov komen. Zij wonen nu vanwege de oorlog in Düsseldorf.”

Jakubov woont zelf deels in Nederland, deels in Duitsland. Hij werkt als tandarts in zijn praktijk in Vaals (Limburg). Daar woont hij doordeweeks. In het weekend verblijft hij in Düsseldorf. Werken in Nederland bevalt hem uitstekend. “Ik voel me hier goed. Op den duur zou ik ook de Nederlandse nationaliteit graag willen krijgen.”

Door toeval aangemeld voor de studie tandheelkunde

Aanvankelijk begon Jakubov in de Oezbeekse hoofdstad Tasjkent met een studie geneeskunde, maar toen hij naar Duitsland vertrok, was hij door toeval aangemeld voor de studie tandheelkunde. “Die studie beviel me echter zó goed dat ik dat ben blijven studeren. Ik ben nog altijd blij dat ik die keuze toen gemaakt heb.”

Momenteel helpt hij vluchtelingen uit Oekraïne. Hij gaf en geeft hen weleens gratis tandheelkundige hulp, vooral in het begin van de oorlog. “Toen heb ik enkele mensen gratis geholpen. Nu zijn ze meestal wel goed verzekerd, al doe ik sommige kleinigheden nog steeds pro deo.”

Soms verleent hij vluchtelingen onderdak in zijn onderkomen in Düsseldorf: “Er woont momenteel een dame bij mij.” Ook in Vaals wilde hij mensen opnemen, maar dat stuitte op wettelijke belemmeringen. “Het kon niet omdat ik hier geen officiële woonruimte heb, alleen een tijdelijk doordeweeks verblijf.” Het weerhoudt Jakubov er echter niet van te doen wat in zijn vermogen ligt. Zo stuurt hij gratis instrumentarium naar Oekraïne. “Ik heb dit jaar bijvoorbeeld een tandartsstoel aan het leger geschonken”, zegt hij.

Jakubov ziet zichzelf niet meer terugkeren naar zijn vaderland. “Nee, als er niets verandert in het land, dan gaat dat niet gebeuren”, zegt hij. “Kijk, ik heb bewust voor West-Europa gekozen vanwege de Europese waarden. Alles hier – de Europese filosofie, de Europese politiek – bevalt mij zo veel beter dan in Rusland of Oezbekistan. Dat zijn allebei gewoon nog totalitaire staten met dictatoriale regimes. Daar wil ik niet naar terug.”

Wat nu in Oekraïne gebeurt, heb ik zelf meegemaakt in Afghanistan

Als jonge man heeft de tandarts nog als militair in het Sovjetleger gediend tijdens de oorlog in Afghanistan. Hij kent het gedachtegoed van het Russische regime van binnenuit. “Een mensenleven telt er niet”, zegt hij. “Dat voel je ook in het leger. Je bent gewoon niets waard. Wat er nu gebeurt in Oekraïne heb ik zelf meegemaakt in Afghanistan. En je zag het ook in Tsjetsjenië, Georgië, Syrië; ik heb het allemaal met eigen ogen gezien.”

Volgens Jakubov heeft het ook allemaal te maken met de mentaliteit in het oosten van Europa. “Er is daar nog steeds sprake van imperialisme, zoals in de tijd van de tsaren. Het gevolg is dat echte vrijheid er niet bestaat, en dat is nu nog steeds zo. Hier in West-Europa zijn de landen geëvolueerd van kolonialistische staten naar geciviliseerde landen. Hier heerst echte vrijheid. Dat is een verademing.”

De mentaliteit in Rusland heeft op zich weinig te maken met Vladimir Poetin. Jakubov: “Het imperalistische denken was er al in de tsarentijd. Het is nooit weggeweest. Stalin en Breznjev waren uit hetzelfde hout gesneden. Poetin is slechts een navolger van de heersers van toen.”

Een onderdeel van het imperialistische denken is de aparte kijk op het westen, die op school al aan kinderen wordt doorgegeven. “Er was ook in mijn schooltijd sterke propaganda. Alles uit het westen was slecht, zei men.”

Alles uit het westen was slecht, zei men

Qua tandheelkunde loopt het westen voor op zijn vaderland, zegt Jakubov. “Hier is alles wetenschappelijker. De ware wetenschap staat in hoog aanzien. Totalitaire regimes maken scholen en wetenschappelijke instituten kapot.” Hij vertelt dat de Oezbeekse cultuur door het Russische imperialistische handelen jarenlang is onderdrukt. “In onze hoofdstad Tasjkent was het bijvoorbeeld not done om Oezbeeks te spreken. Ook in Oekraïne zijn nu gedeeltes waar mensen hun eigen taal zijn vergeten.”

Voor zichzelf hoopt Jakubov dat hij in Nederland kan blijven werken, in ieder geval in West-Europa. “Ik wil met mijn kleine praktijk iets goeds voor de mensen doen, zolang dat gaat en mensen mij hun vertrouwen schenken.”

De oorlog in Oekraïne gaat volgens hem nog wel even duren. “Gek, maar voor mij is de Derde Wereldoorlog al aan de gang. Laten we toch maar positief blijven. Ik hoop dat het uiteindelijk allemaal ten goede keert. Dat Rusland in een vriendelijkere vorm terugkeert. Duitsland is dat na de Tweede Wereldoorlog immers ook gelukt.”

Om zijn zinnen te verzetten schildert Jakubov, evenals zijn zoon (25). In de tandartsenpraktijk hangen werken van hun hand. Daarnaast werkt hij graag in de tuin. Hij houdt van de natuur, van de bergen en de zee. Zijn wens is dat mensen elkaar meer begrijpen en ondersteunen. “Dat we er momenteel met z’n allen financieel wat minder rooskleurig voorstaan is niet erg. Het belangrijkste is vrijheid; het vrije denken en bewegen. Want als je dat kwijtraakt ben je pas echt arm.”

Delen