‘De vrouw van…’

Waar de dames in IJsland een glaasje Brennivín zullen drinken op het feit dat ze vanaf heden officieel hetzelfde loon mogen (of zelfs moeten) genieten als mannen, doen de gesluierde vrouwen in Saoedi-Arabië wellicht een kleine vreugdedans dat ze straks op eigen houtje, mét de auto, naar het voetbalstadion kunnen gaan. Alsof het over twee verschillende planeten gaat. Vreemd eigenlijk, dat landsgrenzen zo bepalend zijn voor de status en de rechten van de vrouw.

Opgroeiend in een omgeving waar het niet uitmaakte of ik als jongetje of meisje geboren werd en waar mijn moeder het onzin vond om de achternaam van mijn vader aan te nemen, heb ik mij als vrouw nooit achtergesteld gevoeld. Ik moet dan ook voor het eerst constateren dat ik de baardgroei en het staand kunnen plassen, en de andere kenmerken die het mannelijke ras onthullen, van mijn partner benijd.

Toen we voor het eerst met ons huidige, Malawiaanse ziekenhuis kennis maakten en de meeste mannen het liefst langs mij heen keken, dacht ik nog dat het aan mijn lengte en blonde haren lag. Inmiddels weet ik wel beter. Ruim een half jaar later is ‘de vrouw van…’ veranderd in mijn voornaam en word ik zowaar aangekeken. De aanhef ‘dokter’, vaak gepaard gaande met een nederig schudden van handen, ga ik echter niet, en waarschijnlijk nooit, krijgen. Ergens schreeuwt de feminist in mij om rechtvaardigheid, maar daar kan ik lang op wachten. En dus speel ik het spel der afhankelijkheid maar mee.

Vreemd eigenlijk, dat landsgrenzen zo bepalend zijn voor de status en de rechten van de vrouw

Een situatie zoals in IJsland, dat volgens de Global Gender Gap Index 2017 van het World Economic Forum bovenaan de lijst van 144 landen prijkt, is zelfs voor Nederland (nummer 32) nog een stap te ver. Laat staan voor Malawi (nummer 101). Ten opzichte van enkele Arabische landen, waarvan Yemen de hekkensluiter van het geheel is, is de Malawiaanse vrouw echter zo vrij als een vogel. De vrouwen van het platteland domineren hier het straatbeeld: in het ziekenhuis, weliswaar vaak als ‘guardian’ (verzorger); op de akkers, waar zij voor dag en dauw staan te ploegen; en langs de wegen, waar zij grote bossen met hout op hun hoofd vervoeren. En terwijl de vrouw de lokale gemeenschap draaiende houdt, is de man druk bezig met de belangrijke beslissingen omtrent het gezin. Vaak onder het genot van een spelletje of een drankje. Of moeder of kind een medische behandeling mag ondergaan, ligt geheel in vaders handen.

De strijd voor vrouwenrechten is mondiaal nog lang niet gestreden. Dat wordt mij hier telkens weer pijnlijk duidelijk. En toch neem ik mijn aangepaste status hier maar gelaten aan, zoals de meeste vrouwen hier lijken te doen. Ik kleed mij op kuise wijze, laat mijn partner de onderhandelingen doen en lach maar vrolijk mee als alleen híj onderweg wordt aangesproken. Ík weet echter dat ik dit spel maar tijdelijk hoef te spelen. Eenmaal terug in Nederland ben ik namelijk weer alleen en vooral mezelf. Ik kan mijn eigen auto kopen, in mijn hotpants naar de supermarkt of zelfs genderneutraal plassen als ik dat wil. En mijn partner, die zal van zijn voetstuk af moeten stappen, want die kan zomaar eens ‘de man van…’ worden.