Denemarken (2 en slot)

Hoewel dit kalenderjaar nog vier maanden te gaan heeft, kan je nu al rustig zeggen dat Jagten van regisseur Thomas Vinterberg een van de allerbeste speelfilms is, wereldwijd bezien, van 2013. Een verhaal met als middelpunt een gewone man, een rol van Mads Mikkelsen, die een gewoon bestaan leidt – totdat hij, ten onrechte, beschuldigd raakt van het seksueel misbruiken van een vijfjarig meisje. Een adembenemend verhaal, integer en indringend verfilmd, maar dit hoeft ook niet te verbazen. Want Jagten is een Deense film.

Niet álle speelfilms in dit land, waar ik nu nog mijn laatste zomervakantiedagen doorbreng, zijn van het niveau van Jagten. Zelf ben ik bijvoorbeeld geen liefhebber van het werk van Lars von Trier: te opgelegd-artistiek, en te banaal en voorspelbaar qua politieke lading.

Thomas Vinterberg zelf maakte in 1998 zijn regisseursdebuut met Festen. Dit verhaal van een extreem disfunctioneel verlopende familiebijeenkomst ging uiteindelijk toch wat over the top, en was nog gemaakt volgens het nauwsluitende keurslijf van de sindsdien snel slaapverwekkend geworden cinematografische ‘Dogma’-beweging. Maar een internationaal succes werd Festen wél, ook buiten de muren van het arthouse-circuit. En sindsdien komt er uit Denemarken een stroom van speelfilms – naast, vanzelfsprekend, ook een flink aantal minder goeie – van echt de allerhoogste kwaliteit.

En dit niet langer meer binnen de beperkingen van één artistiek concept, en met een grote variatie aan onderwerpen en genres. Zoals dus die allernieuwste van Vinterberg: een ‘thriller uit het leven van alledag’. Zoals vorig jaar nog A Royal Affair van Nikolaj Arcel: een prachtig kostuumdrama, spelend aan het Deense hof eind achttiende eeuw, en gebaseerd op een waargebeurde, en politiek zeer belangwekkende, geschiedenis (en met opnieuw Mads Mikkelsen in de hoofdrol). En zoals, eerder dit jaar, A Hijacking: een ijzingwekkend realistisch verfilmd verhaal over de kaping van een Deens vrachtschip voor de kust van Somalië, geregisseerd door dezelfde Tobias Lindholm die ook meeschreef aan het scenario van Jagten.

En dan is er natuurlijk Susanne Bier, 53 intussen en met nu minstens vijf internationaal succesvolle speelfilms op haar naam. Haar oeuvre weerspiegelt misschien wel het best het geheim van veel Deense speelfilms van nu: die totale afwezigheid van het belegen provincialisme dat in een relatief klein land (denk maar even aan de Néderlandse speelfim-industrie) altijd en overal op de loer ligt. Maar Deense filmmakers slagen er keer op keer weer in om dit gevaar het hoofd te bieden. Door de kwaliteit en sophistication van producties van internationaal topniveau. En soms ook nog door de onderwerpkeuze zelf, zoals in het geval van Susanne Bier.

In het verhaal van haar debuutfilm, Brothers uit 2004, was een serieuze plek ingeruimd voor de Deense militaire betrokkenheid in Afghanistan (die zeer substantieel was). Haar grote internationale doorbraak, ook in Nederland, After the Wedding uit 2006, speelde deels in India, waar de hoofdpersoon ontwikkelingswerk deed. En het centrale personage in In a Better World uit 2010 was een Deense arts die werkte in een door oorlog en geweld geteisterd land in Afrika.

Tegelijk is het zo, dat alle drie deze films van Susanne Bier zich voor het grootste deel in Denemarken zelf afspelen. En dit laat opnieuw goed zien hoe moeiteloos en naadloos in dit bijzondere land, de switch verloopt tussen binnenslands en internationaal-cosmopolitisch. Dit geldt trouwens ook voor een acteur als Mads Mikkelsen, die niet alleen (alweer..) de hoofdrol speelde in After the Wedding, maar die ook te zien was in Casino Royale uit 2006. En dan is er nog Pierce Brosnan, zelf met een mooi James Bond-verleden, die vorig jaar nog schitterde in een mooie feelgood-komedie, een soort geslaagd ‘Mamma Mia! revisited’: de Deense speelfilm Love Is All You Need, die zich grotendeels afspeelt in Italië – de jongste productie van Susanne Bier.