Doctor Clarkson

Ook de echt allerlaatste christmas special is nu uitgezonden, op 2 januari bij de NCRV, dus tijd om dit boek voorgoed af te sluiten. We wéten nu of Lady Mary en Lady Edith ooit nog aan de (geschikte) man komen. We wéten of er nog hoop is, zowel persoonlijk als professioneel, voor die getormenteerde Mr. Barrow. Hoe de eerste huwelijksperiode van Mr. Carson en Mrs. Hughes bevalt. Of Daisy voor dat schoolexamen slaagt. Of Mr. Bates en Anna gelukkige nieuwe ouders worden.

Het beste seizoen was het zeker niet. De verhaallijn toonde verslapping, echt grote nieuwe dingen gebeurden niet meer. En zeker naar het einde toe waren er te veel dingen die je al ruim van tevoren zag aankomen. Maar op één punt had seizoen 6 wél een bijzondere focus: op ziekte en medische zorg.

Wat betreft ziekte: ineens hield dat gewoon niet meer op. Lord Grantham die midden in een diner bloed moet spugen. Al die onzekerheid rond de zwangerschap van Anna. De tragische vaststelling dat Mr. Carson ten prooi valt aan een in 1925 nog onbegrepen (‘nog geen naam voor’) maar ongeneeslijke aandoening, waarvan onbeheersbaar trillende ledenmaten het meest directe symptoom zijn. En of dit allemaal nog niet erg genoeg is: een terminale diagnose voor Lord Merton.

Voor wie nog wacht op de dvd-release: ik zal niet verklappen hoe dit allemaal afliep, behalve dan één ding (***spoiler alert!***). Met Lord Merton komt het gelukkig alsnog goed, die diagnose blijkt een misdiagnose. Dat is niet de eerste keer in al die seizoenen dat artsen zich vergissen. Al in seizoen 3 werd Lady Sybils zwangerschapsvergiftiging veel te laat vastgesteld, met voor haar fataal gevolg. Sybils vader liet vooral zijn oren hangen naar de visie van een dure maar slordige dokter uit de grote stad. Terwijl dingen misschien anders waren afgelopen als beter was geluisterd, en meer vertrouwen was geschonken, aan gewoon de lokale dorpsarts. Want dokter Clarkson zag wél meteen al wat er aan de hand was.

Doctor Clarkson

Als geen ander vormt Richard Clarkson, gespeeld door de Schotse acteur David Robb, het centrale element in het medische deel van het verhaal. Een echte gentleman, zowel in zijn uiterlijke verschijning als in zijn beschaafde en humane karakter – echt ónbegrijpelijk dat Cousin Isabel hem afwees en koos voor die toch veel minder interessante Lord Merton…

Ook als vakman blijkt dokter Clarkson een waardig ambassadeur van zijn professie: kundig, betrouwbaar, met een prettige manier van doen. Een man van compassie ook, wat meteen al blijkt in seizoen 2. Dat speelt in de Eerste Wereldoorlog, en het is dokter Clarkson die voor elkaar weet te krijgen dat het kasteel van een eerst nog tegenstribbelende Lord Grantham deels in gebruik wordt genomen als revalidatie-hospitaal voor gewonde soldaten.

In seizoen 6 is het opnieuw een ziekenhuis dat zorgt voor opwinding en conflict. Het bestuur van de lokale kliniek moet beslissen over een fusie met een groot ziekenhuis in York. Vooral tussen de Crawleys onderling wordt dit grote ruzie, met de bejaarde Gravin Violet, de voorzitter van het bestuur, als gedreven leidsvrouw van het afwijzingsfront; en met haar schoondochter Lady Cora juist bij de voorstanders.

Dit wordt een klassieke moderniseringsstrijd, met argumenten aan beide kanten die ook nu nog actueel in de oren klinken. Brengt zo’n fusie vooral voordelen, op punten als kwaliteit en efficiency? Of overheersen de nadelen: verzakelijking, meer bureaucratie, verlies van lokale autonomie?

Televisiemakers, en mensen in de media en cultuur in het algemeen, kiezen bij dit soort issues meestal gretig voor die tweede set van oordelen. En haken graag aan bij dat populistisch-romantisch idee, dat van alle tijden is, van een ‘vroeger’ dat onder de voet wordt gelopen door duistere krachten met de valse dekmantel van ‘vooruitgang’.

Maar surprise: dit is niet wat hier gebeurt. Mooi voorbeeld is de spoedoperatie, uitgevoerd in het dorp zelf, van Lord Grantham. Stel je voor, zegt zijn moeder de Gravin, dat we nú al waren gefuseerd, dan hadden ze Robert eerst helemaal naar de grote stad moeten brengen! Nee dus, luidt de nuchtere repliek: ook in de nieuwe opzet blijft acute zorg gewoon lokaal gehandhaafd.

En dokter Clarkson? Die zit zelf eerst bij de tegenstanders. Totdat hij uiteindelijk, aarzelend maar toch, van standpunt switcht. Want was zijn verzet, bedenkt hij voor het te laat is, niet vooral ingegeven door het dreigende verlies aan eigen macht en status, in plaats van door het belang van de lokale gemeenschap?

Dus ook al viel dat slotseizoen voor het overige wat tegen, de volwassen manier waarop de makers deze medische sub-plot invullen, maakt veel goed. En bevestigt nog eens, dat we altijd met een goed gevoel terug kunnen kijken naar die zes seizoenen Downton Abbey.