Het sleutelwoord is: regie

De kernvraag van de discussienota Zorg voor de Toekomst is ‘Hoe houden wij de zorg kwalitatief goed, toegankelijk en betaalbaar?’ Mijn advies is eenvoudig: zorg als eerste dat mensen zo veel mogelijk gezond blijven. Zorg vervolgens waar dat niet lukt dat de kerntaak, het zorgverlenen, zo optimaal mogelijk gefaciliteerd wordt binnen het beschikbare budget.

De betaalbaarheid wordt het best gewaarborgd door preventie, het aanhouden van een macro-budgettaire kader en het minimaliseren van uitgaven aan randactiviteiten, zodat het geld ook werkelijk uitgegeven kan worden aan waar het voor bedoel is, zorg.

Goede en toegankelijke zorg wordt het beste bereikt door de zorgverlening zo optimaal en prettig mogelijk te laten verlopen en dus de hoofdrolspelers hierin, zorgverleners én patiënten te helpen. Plaats jezelf daarom bij elk voorstel in gedachte in de spreekkamer en bedenk wat ze in praktijk zullen betekenen; zullen ze de zorgverlener en zorgvrager faciliteren of eerder frustreren?

‘De betaalbaarheid van de zorg wordt het best gewaarborgd door preventie’

Zorgverleners, patiënten en verzekerden hebben in toenemende mate de zeggenschap verloren. Dit is inherent aan de verandering in richting van de financiële afhankelijkheid bij de invoer van de zorgverzekeringswet (Zvw) in 2006, en het – waar toepasselijk – verleggen van het declaratierecht van zorgverlener naar de instelling(directie) in 2015. Met als gevolg dat waar voorheen verzekeraars met de afhandeling van de financiële administratie de zorg ontlastten, nu zorgorganisaties in wezen faciliterend zijn geworden aan de verzekeraar en de zorgverleners faciliterend aan hun directie. De regie is daarmee verplaatst naar de zorgverzekeraar en dat gaat gepaard met het verleggen van prioriteiten.

Het resultaat is dat beleid en organisatie niet meer voornamelijk gericht zijn op het ondersteunen van de zorgverlening, maar vooral op minder zorgkosten, snelheid, verantwoording en controle. Dit wringt met de beroepsethiek van zorgverleners en maakt het verlenen van zorg onnodig ingewikkeld. De zorg loopt vast. De nieuwe regisseurs staan te ver af van de spreekkamer om nog oog te hebben voor wat daar nodig is dan wel de gevolgen van het verlies aan SCARF (Status, Certainty, Autonomy, Relatedness, Fairness) bij zorgverleners én patienten.

‘De nieuwe regisseurs staan te ver af van de spreekkamer om nog oog te hebben voor wat daar nodig is’

Het belang van regie bij zorgverleners en patiënten werd al eerder erkend. De zorg in Nederland staat bekend als één van de besten in vergelijking met andere vergelijkbare landen, ook voor de invoer van de zorgverzekeringwet. EHCI-rapporten wijzen dit herhaaldelijk toe aan de moed van de Nederlandse politiek om zich buiten de operationele besluitvorming te houden en op strategisch niveau te blijven. Zo maken op operationeel niveau niet de financieringsinstanties, bureaucraten of politici de besluiten, maar voornamelijk de medische professionals met hun patiënten. De nadelen van het verlaten van deze tactiek worden nu steeds pijnlijker zichtbaar.

Het goede nieuws is dat ons niets weerhoudt het beste uit verschillende zorgstelsels te nemen.Binnen het huidige zorgstelsel hebben we kostenbewustzijn, een universeel recht op basiszorg en een efficiënte administratieve afwikkeling door de zorgverzekeraars. Combineer dit met het op operationeel niveau teruggeven van de regie over de zorg aan zorgverlener en patiënt binnen de door de overheid op strategisch niveau gestelde kaders, dan komen we een heel eind in de goede richting. 

Besluitvorming in de spreekkamer leidt tot betere prioritering. Dit voorkomt onnodige administratieve lasten, leidt tot betere besteding van de beschikbare gelden en meer zorg op maat. Zo komt ook het werkplezier terug en blijven gedreven en of ervaren zorgverleners op een gezonde manier voor de sector behouden.

‘Besluitvorming in de spreekkamer leidt tot betere prioritering’

De erkenning en acceptatie dat ook Den Haag weleens fouten maakt is een goede ontwikkeling. Het besef dat een zorgstelsel gebaseerd op marktwerking onder regie van private verzekeraars een misstap is die hersteld mag en moet worden, groeit. Goede en minder goede pogingen hiertoe zijn dan ook terug te vinden in de verkiezingsprogramma’s van de verschillende politieke partijen.

Ook het ministerie van VWS is een mooi initiatief gestart, waarbij burgers hun inzichten kunnen inbrengen voor de discussienota Zorg voor de Toekomst (3).

Ik doe hierbij een appèl op collega’s en patiënten om dat ook te doen. Willen we de zorg werkbaar houden, zullen we ook bereid moeten zijn de overheid te helpen en te voeden met informatie vanuit de praktijk.

Delen