Licht voordeel Obama(care)

Was het in beide huizen van het Amerikaanse Congres afgelopen week gekomen tot een stemming over militair ingrijpen in Syrië, dan zou Barack Obama die waarschijnlijk mede hebben verloren door de tegenstemmen van veel Republikeinen. Dit lijkt vreemd, want juist zij zijn traditioneel degenen die zich sterk maken voor een assertieve buitenlandpolitiek. Maar wat voor hen nog veel belangrijker is, is het tegenwerken van de president: altijd, op elk beleidspunt, totaal reflexmatig, ongeacht het inhoudelijke aspect.

De afkeer van Amerika’s Republikeinse Partij tegen de zittende president, en tegen diens Democratische Partij, is van een intensiteit die wij ons in Nederland, met ons relatief harmonieuze model van politiek bedrijven, niet kunnen voorstellen. En het ultieme focuspunt van die zinderende haat is nu al jarenlang: ‘Obamacare’.

De Patient Protection and Affordable Care Act (ACA) is in 2010, toen zowel de Senaat als het Huis van Afgevaardigden Democratische meerderheden hadden, door het Congres goedgekeurd. Kernpunten van deze wet, die Amerika’s zorgstelsel flink wil doen opschuiven richting het Europese model, zijn een zorgverzekeringsplicht voor elke burger; een acceptatieplicht voor zorgverzekeraars; een verplichte basispolis die alle grote medische kosten dekt; en zorgtoeslagen voor mensen met lagere inkomens.

Een belangrijke ACA-doestelling is het opheffen van de situatie waarin zo’n 57 miljoen Amerikaanse ingezetenen niet-zorgverzekerd zijn. Tegenwerpingen zijn dat hiermee de invloed van de regulerende overheid te groot wordt; dat de algehele zorgkosten, in de VS toch al zo hoog, erdoor zullen exploderen; en dat dit laatste zal leiden tot hogere belastingen, vooral voor beter gesitueerden.

Allemaal bezwaren die naadloos passen in het gedachtegoed van de Republikeinse Partij. En nadat die bij de Congresverkiezingen van november 2012 de meerderheid heroverde in het Huis van Afgevaardigden, heeft dit intussen al meer dan dertig keer gestemd vóór het ongedaan maken van Obamacare. Maar omdat president Obama zelf toen herkozen is, en zijn Democraten hun meerderheid in de Senaat behielden, heeft dit verder geen gevolgen.

Toch blijft de toekomst van de ACA onzeker. De invoering ervan gebeurt in stadia, waarvan sommige nog moeten beginnen; en de beoogde effecten ervan zullen pas na vele jaren zichtbaar worden. Verder is nu al duidelijk dat het aantal onverzekerden, door een mix van oorzaken, met niet meer dan de helft zal worden verminderd – en dit pas in het jaar 2023. De publieke opinie over Obamacare blijft sterk verdeeld. En november 2014 zijn er opnieuw verkiezingen, voor Senaat, Huis van Afgevaardigden én presidentschap.

Intussen zijn er binnenkort twee belangrijke deadlines. Eind deze maand moeten Democraten en Republikeinen het in het Congres eens zien te worden over de overheidsuitgaven in algemene zin, met als dreiging, als dit niet lukt, een algehele ‘shutdown’ van de federale overheid. Waarbij onduidelijk is hoe ver de Republikeinen willen gaan met het inzetten, van hun kant, van eisen aangaande de ACA.

En per 1 oktober start een cruciale fase in de uitrol van de ACA. In alle deelstaten worden dan online marktplaatsen geopend, opgezet en gereguleerd door de overheid, waar nu-nog-onverzekerden, die zich vanaf komend voorjaar móeten verzekeren op straffe van een (bescheiden) boete, een keuze kunnen maken uit zorgpolissen die voldoen aan de nieuwe wettelijke criteria. Daar waar de Democraten de macht hebben, worden die ‘exchanges’ gerund door de deelstaat-overheden zelf; in Republikeins gedomineerde staten, waarvan de regeringen de ACA boycotten, zorgt de federale overheid hiervoor.

Naarmate deze marktplaatsen een succes worden, zullen steeds meer burgers een krachtig gevestigd belang krijgen bij Obamacare, wat terugdraaien politiek steeds lastiger zou maken. De vooruitzichten zijn gemengd. Een aantal grote zorgverzekeraars kijkt voorlopig de kat uit de boom, en doet in elk geval niet in álle deelstaten mee. Maar er zijn er ook genoeg, grote maar ook kleinere, die dit wél doen. En het laatste nieuws van het Obamacare-front, is dat de polis-tarieven die worden aangeboden, duidelijk lager zijn dan in eerdere prognoses. En dit is goed nieuws voor de president, die al met al in het hele ACA-gevecht op licht voordeel lijkt te staan.