LSP: reden tot ongerustheid
Tot voor kort was ik me alleen bewust van alle plezieren en gemakken, die de vooruitgang van elektronische en digitale technieken met zich mee brengt. Tekstverwerking, e-mailing, navigatiesystemen, SMS’en, mobiele telefoon… Het gemak dient de mens.
Het voordeel van de digitale technieken, kan bij onzorgvuldig gebruik behoorlijk nadelig zijn voor de privacy en bescherming van het individu. ‘Zoals elk nadeel zijn voordeel heb’, aldus Johan Cruijff, ‘heb misschien toch ook elk voordeel zijn nadeel’.
LSP
De Eerste Kamer keurde vorig jaar het Landelijk Schakelpunt (LSP), dat lokaal opgeslagen patiënteninformatie bijeen moet brengen en nationaal moet ontsluiten, af. Veiligheid en privacybescherming waren niet goed geregeld. Zij pleitte voor een onderzoek naar de mogelijkheid voor een elektronische zorgpas in eigen hand van de patiënt. De minister van VWS, verzekeraars en enkele zorgorganisaties besloten het LSP initiatief door te zetten als private onderneming met financiële steun van de verzekeraars, kennelijk mogelijk zonder wetswijziging via de Eerste Kamer.
Geheimhoudingsplicht
Openheid en eerlijkheid tussen arts en patiënt is essentieel voor snelle en vooral correcte diagnostiek en behandeling. Het is daarom van hoogst belang dat wat in het medisch patiëntendossier staat nooit tegen de patiënt misbruikt kan worden. Er is betrekkelijk weinig grond voor ongerustheid over misbruik van het medisch dossier door zorgverleners die gebonden zijn aan hun eed. Maar uit voorzorg verdient het de voorkeur om het aantal personen dat aan deze medische gegevens kan komen tot het hoogst noodzakelijke aantal te beperken (in de regio).
Ongerustheid
Meer reden voor ongerustheid is het risico dat hackers, overheidsinstanties en verzekeraars de verleiding niet zullen kunnen weerstaan om de gegevens te gebruiken ten behoeve van heel andere doelstellingen dan het individueel medisch belang. Een centraal schakelpunt maakt de gegevens sneller en makkelijker beschikbaar voor een potentieel groot aantal personen.
Zorgverzekeraars
Precair is dan dat de dokter wettelijk al verplicht is gesteld tot medewerking aan de inzage van het patiëntendossier bij materiële controle door zorgverzekeraars. In het voorliggend regeerakkoord krijgen dezelfde zorgverzekeraars verregaande bevoegdheden. Met een verplichte naturapolis krijgen ze een grote machtspositie ten opzichte van patiënten en zorgverleners. Zij bepalen dan welke behandeling de patiënt vergoed krijgt bij welke arts. Een machtspositie die ook nog eens verruimd wordt door de mogelijkheid tot aandeelhouderschap in ziekenhuizen.
Verplicht
Daarnaast verzwakt de positie van zorgverleners met de dag. Huisartsen en apothekers kunnen inmiddels op straffe van financieel faillissement en / of door de rechter opgelegde dwangsom gedwongen worden de door de verzekeraars opgestelde contracten te tekenen, waaronder allerleiverplichtingen zoals commitment voor het LSP kunnen worden opgenomen. Dit laatste, hangende de uitkomst van het kort geding aangespannen door de Vereniging van Praktijkhoudende Huisartsen (VPH) ter bescherming van hun patiënten. Wordt straks ook de ‘vrijwillige’ aansluiting op het landelijk EPD afgedwongen bij burgers onder dreiging van een premietoeslag?
Kostenreductie
Gemak en kostenreductie dreigen in deze maatschappij steeds belangrijkere argumenten te worden. Samen met de groeiende drang om alles te reguleren in de ijle hoop om elke ongewenste zaak te kunnen voorkomen, gaat dit steeds meer ten koste van behoud van privacy en individuele vrijheid en belang.
De vraag hoe de data in de zorg gebruikt kunnen worden ten behoeve van optimale sturing en besturing staat inmiddels centraal in het werkprogramma 2013 van de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg. En wat betreft de Nederlandse Zorgautoriteit mogen zorgverzekeraars eisen wat ze willen.
Vragen
Hoe wordt er gegarandeerd dat onze kinderen in de toekomst bij verregaande doorvoering van het LSP een arbeidsongeschiktheid- of levensverzekering uitkering niet onterecht onthouden wordt? Men is immers met gemak in staat om een bij aanvraag van de verzekering vergeten hoofdpijnklacht op driejarige leeftijd op te laten duiken. Of dat onze kinderen zelf zullen afzien van een uitkering omdat ze chantabel blijken? Wie verzekert ons dat laboratoriumgegevens of zelfs DNA-gegevens niet een reden zullen zijn om onze premies voor bepaalde verzekeringen te verhogen? Hoe ver zal men straks gaan om niet te hoeven uitkeren?
Verbergen
Voorstanders van centrale opslag van gegevens, zoals van het DNA, stellen vaak de vraag ‘wat heb je dan toch te verbergen?’ En daarop geeft ‘Loesje’ een treffend antwoord: ’Ik heb niets te verbergen…maar dat hoeven ze niet te weten.’
Deze blog is eerder verschenen op artsennet.nl
2 reacties
“Kritische vragen bij het LSP zijn en blijven goed, maar in deze blog worden zaken aan het LSP toegeschreven die meer met vraagstukken als bewaren en opslag van medische gegevens te maken hebben dan met communicatie tussen zorgverleners. Zoals vaker gemeld: het LSP kent geen centrale opslag van gegevens, zorgverzekeraars en verzekeringsartsen hebben geen toegang. Waarom is het risico daarop groter dan het risico op toegang tot gegevens van zorginstellingen of welke gegevensverzamelingen dan ook. De vragen die gesteld worden zijn vragen die passen bij bewaartermijnen opslag en toegangscontrole van dossiers. Juist bij de uitvoering van het LSP ligt de nadruk op ‘need to know’ en niet op ‘handig om te weten’
Gegevens zullen voor huisartsen en apothekers alleen regionaal beschikbaar zijn. Maar de vraag is of dat de echte risico’s beperkt. Die liggen nu juist in de directe omgeving van de patiënt. Daar ben je bekend. Het LSP is naar mijn idee het best beveiligde stukje zorg-ict. Juist bij de toegangscontrole tot de lokale systemen en de beveiliging daarvan zijn veel vragen te stellen. Het is nu juist de aansluiting op het LSP dat daar eisen aan stelt.”
J.H. Levelink, huisarts, NIJMEGEN – 17-12-2012 12:06
Marcel van Dijk
17 december 2012 / 12:06“Geachte collega Levelink,
De vragen die gesteld zijn hebben niet zozeer betrekking op bewaartermijnen opslag of toegangscontrole van dossiers, eerder op uiteindelijk te verwachten toegangsbevoegdheid en misbruik van de gegevens voor andere doeleinden dan het medisch belang van de patient.
De geschiedenis leert dat bij financieel belang beloftes, afspraken en principes helaas al snel vergeten worden. Toezeggingen van niet verplicht stellen, geen toegang voor verzekeraars en verzekeringsartsen kunnen daardoor zomaar anders liggen. Ik maak me al lang geen illusies meer.
Het Landelijk Schakelpunt (LSP) maakt lokaal opgeslagen patiënteninformatie nationaal beter beschikbaar en toegankelijk voor gebruik, maar daarmee onvermijdelijk ook voor misbruik, met grotere impact.
”
L.H. Vogelpoel-Sie, arts, PURMEREND – 19-12-2012 05:54
Marcel van Dijk
19 december 2012 / 12:00