onzichtbaar

Nee dit is geen boekenrubriek. En ja, toch wil ik een keer een boek onder de aandacht brengen. Niet alleen omdat het een mooi – en mooi geschreven – boek is dat heel goed in beeld brengt hoe het is om te leven met pijn en wat je dan nodig hebt van de mensen in je directe omgeving. Maar ook omdat het woord ‘pijn’ in dit boek heel eenvoudig te vervangen is door ‘kanker’, of ‘diabetes’ of welke andere chronische aandoening dan ook, maar ook door ‘kwetsbare ouderdom’.

Ik heb het over het boek Lieve help van Anna Raymann, voormalig fysiotherapeut en chronisch pijnpatiënt. De kern van wat Raymann beschrijft is dat zij precies deed wat zo veel mensen doen als ze in een kwetsbare situatie belanden: de pijn en het verdriet zo lang mogelijk alleen verdragen, maar ondertussen wel stiekem blijven verlangen naar die arm om je schouder en teleurgesteld zijn wanneer die niet komt. Het gevolg laat zich raden: op een gegeven moment loopt de wanhoop zó enorm op dat de patiënt vreselijk tekeer gaat tegen degene die op dat moment de pech heeft in zijn of haar omgeving te zijn, met alle negatieve gevolgen van dien voor de zender én de ontvanger van de boze boodschap.

Ziek zijn, oud zijn, kwetsbaar zijn vraagt om begripvolle aandacht. Maar het vraagt ook om eerlijkheid van de patiënt over wat die meemaakt. Raymann maakt heel mooi duidelijk hoe een sociaal netwerk pas kan functioneren als beide partijen zich hiervoor openstellen. In het licht van de transitie in de langdurige zorg een boodschap die iedereen aangaat.