Oordeel opschorten
Hoe moeten we het nieuws duiden over de mogelijke beïnvloeding van artsen door de farmaceutische industrie? Op Twitter overheersen twee duidingen: de bevestiging dat de farmaceutische industrie zijn zakken vult, of een poging van de zorgverzekeraars om de aandacht af te leiden van hun eigen gebreken. Beide reacties kunnen als waardeloos terzijde worden geschoven. Immers: zonder geneesmiddelen zouden veel mensen sterven of doodziek zijn. En VGZ doet met dit onderzoek gewoon wat een zorgverzekeraar hoort te doen: de belangen van zijn verzekerden bewaken.
Wat dan wel? Bestuursvoorzitter Tom Kliphuis van VGZ stelt terecht dat het kleine onderzoek een eerste indicatie is dat er mogelijk iets aan de hand is. Aan de ene kant lijkt dit inderdaad aannemelijk. Tegen Kliphuis’ opmerking: “Artsen zijn ook maar mensen en ze zijn te beïnvloeden”, valt weinig in te brengen. Aan de andere kant heeft internist Erik Stroes (AMC) ook een goed verhaal over de vraag waarom hij de VGZ-lijst aanvoert van internisten die het vaakst Praluent en Repatha voorschrijven: zijn afdeling fungeert vaak als last resort en trekt dus verhoudingsgewijs veel patiënten die baat hebben bij juist deze middelen. En bewijs maar eens dat dit níet de reden is waarom hij juist deze middelen voorschrijft. Hij doet het niet voor het geld in ieder geval, want wat hij verdient door klussen te doen voor de fabrikanten (respectievelijk Sanofi en Amgen), verdwijnt niet in zijn eigen zak maar komt ten goede aan het ziekenhuis.
Op dit moment is dus maar één conclusie mogelijk: het onderzoek moet landelijk worden opgeschaald. Kliphuis kaart dit aan bij Zorgverzekeraars Nederland en ook de Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen zegt dit te wensen. Tot die tijd past niemand een oordeel. Maar uitgezocht moet het wel.
Tot zover voor nu, mijn kerstvakantie breekt aan. Mijn volgende blog leest u hier op maandag 2 januari.
2 reacties
“Er is eerst meer onderzoek nodig” is de standaardreactie van organisaties die beleid op zich zien afkomen dat hun business-as-usual bedreigt.
“De Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen vindt dat nader onderzoek nodig is naar het eventuele verband tussen betalingen aan artsen en hun voorschrijfgedrag” was dan ook de voorspelbare reactie van de Nederlandse farmaclub, voorheen bekend als Farmaco (http://www.nefarma.nl/ledennieuws/nader-onderzoek-naar-eventuele-benvloeding-nodig).
Uit het Volkskrant-bericht zou je haast afleiden dat het nieuwsfeit (dat het voorschrijfgedrag van artsen wordt beïnvloed door betalingen van farmabedrijven) echt iets nieuws was. Dat is echter allerminst zo. Alleen al dit jaar zijn er meerdere onderzoeken naar het onderwerp verschenen.
In augustus bijvoorbeeld kwam de BMJ hiermee: “Association between payments from manufacturers of pharmaceuticals to physicians and regional prescribing: cross sectional ecological study” (http://www.bmj.com/content/354/bmj.i4189). Een paar maanden daarvoor verscheen deze PLoS-publicatie: “Physician Payments from Industry Are Associated with Greater Medicare Part D Prescribing Costs” (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4868346/).
In beide gevallen wordt er een duidelijk verband gezien tussen betalingen (in wat voor vorm dan ook) van farmabedrijven aan artsen, en het voorschrijfgedrag van die artsen. In beide gevallen merken de onderzoekers ook op dat er slechts associaties zijn aangetoond, en nog geen causaal verband. Toch is de vraag wat nog meer onderzoek hier nog aan kan toevoegen.
“Meer onderzoek is helemaal niet nodig. Gewoon de transparantie die in de samenleving noodzakelijk is om nog van democratie te kunnen spreken”, tweette Ivan Wolffers dan ook donderdagavond in reactie op de oproep van de Nefarma voor meer onderzoek.
Laten we dus niet eerst weer meer onderzoeken, maar kijken op welke manier er gedragsregels kunnen komen voor artsen/onderzoekers en farmabedrijven om deze oneigenlijke beïnvloeding tot een minimum te beperken. Misschien is een convenant mogelijk, misschien zijn wettelijke regels duidelijker en effectiever.
Hans Koevoet
23 december 2016 / 14:39De Vereniging Innovatieve Geneesmiddelen staat niet alleen in de opvatting dat meer onderzoek nodig is. Tom Kliphuis van VGZ vindt dit ook.
Frank van Wijck
23 december 2016 / 17:08