Tweederangs
Vandaag werd mij een krantenartikel uit 1984 toegestuurd. Het betrof een afscheidsinterview met dr. Goos Zwanikken, die 25 jaar lang als psychiater werkte bij de Psychiatrische Instituten der Godshuizen (PIDG) in Vught en er sinds 1974 geneesheer-directeur was. In 1984 verliet hij de PIDG voor de positie van hoogleraar psychiatrie aan de Katholieke Universiteit van Nijmegen. Onder de kop Psychiatrie achtergesteld kritiseert hij in het interview het ontbreken van aandacht voor psychiatrische zorg.
Vier maanden na het vertrek van Zwanikken begon ik bij de PIDG aan mijn opleiding tot psychiatrisch verpleegkundige. Er verbleven voornamelijk longstay-patiënten. In de vele jaren daarvoor werden zij verpleegd door nonnen en broeders, die de kliniek voor de komst van Zwanikken runden. Hij maakte een eind aan de doctrine van deze leken, vertelde hij jaren later vlak voor zijn overlijden in een interview dat ik met hem had voor dit tijdschrift. “Want er waren heel goede bij, maar ook loeders en de meesten hadden geen idee van psychiatrie. De intelligente nonnen werkten in het onderwijs of als verpleegkundigen in het algemene ziekenhuis. Wat overbleef, was goed genoeg voor de psychiatrie. Onze bewoners waren aan hun grillen overgeleverd. We moesten de invloed van geestelijken verkleinen en een eigen inservice-opleiding starten.”
‘Nog steeds is de ggz kind van de rekening en zijn patiënten tweederangsburgers’
Een opleiding dus waaraan ik in 1985 begon als leerling. Zo hier en daar liep nog een verdwaalde non rond, maar inmiddels werden de teams bevolkt door opgeleide verpleegkundigen en hoewel er veel nog beter kon, was de zorg destijds niet slecht. Aandacht voor de behoeften van deze groep patiënten was er echter niet in Den Haag. Het was dus veelal dweilen met de kraan open.
Ik las vandaag het artikel uit 1984 en dacht: ‘Wat Goos destijds riep, is nog steeds aan de orde van de dag: de ggz is nog steeds het kind van de rekening en psychiatrische patiënten zijn nog steeds ’tweederangsburgers’.
Er is nauwelijks iets veranderd. Ik vind het godgeklaagd, want psychisch ziek, is óók gewoon ziek. En het kan ons allemaal overkomen.