Vier scenario’s rond Obamacare

Stacie Boschma is freelance copywriter in Atlanta. Ze is 41, en heeft type 1 diabetes. Tegen ziektekosten is ze verzekerd via de ‘individual marketplace’ die onderdeel is van Obamacare. Ze maakt zich grote zorgen over de toekomst. Mocht Obamacare, ofwel de Affordable Care Act van 2010, worden afgeschaft, dan kan zij zich haar medicijnen en bijbehorende hulpmiddelen niet langer permitteren. Ze is daarom bezig zich te verdiepen in de Dutch American Friendship Treaty. Dit verdrag zou het voor Amerikaanse burgers mogelijk maken om twee jaar lang in Nederland te verblijven, op voorwaarde dat je een kleine onderneming start. Met als doorslaggevend voordeel: ‘It would also mean health insurance through the Netherlands’ universal system.’

Afgelopen week moet voor Stacie zenuwslopend zijn geweest, maar de voorlopige uitkomst zal opluchting hebben gebracht. Drie keer is in de Senaat geprobeerd Obamacare om zeep te helpen, in uiteenlopende varianten van kwaadaardigheid. Maar iedere keer mislukte dit, vanwege dissidentie in Republikeinse kring. De 48 Democratische senatoren stemden vanzelfsprekend steeds tegen. En bij de jongste poging, in de nacht van donderdag op vrijdag, waren het mede drie Republikeinen die er voor zorgden dat Obamacare nog steeds overeind staat.

Die uitkomst heeft velen behoorlijk verrast. Natuurlijk waren er steeds wel ‘gematigde’ Republikeinen die zeiden moeite te hebben met het beroven van 10 tot ruim 20 miljoen burgers, vooral mensen met lagere inkomens, van betaalbare gezondheidszorg. Maar dat er drie van hen, dus nét voldoende om de doorslag te geven, ook echt de daad bij deze mooie woorden zouden voegen, leek op voorhand niet waarschijnlijk.

Veel commentatoren in de media zaten er met hun voorspelling daarom behoorlijk naast. En het is misschien ook hierom dat in de dagen die sinds donderdag zijn verstreken, maar weinigen zich hebben gewaagd aan stellige uitspraken over hoe het nu verder zal gaan. Ook ik ga dit hier niet doen, en beperk mij tot het op een rij zetten van vier scenario’s.

Op dit moment ogen de Republikeinen behoorlijk verslagen. Ondanks hun meerderheden in beide huizen van het Congres, de Senaat en het Huis van Afgevaardigden, plus een partijgenoot in het Witte Huis, is het nu wéér niet gelukt om hun meest brandende verkiezingsbelofte waar te maken. Om een zorgwet in te trekken die, aldus hun standaard-narratief, Amerika’s gezondheidszorg alleen maar slechter en duurder heeft gemaakt. (In werkelijkheid werkt Obamacare allerminst perfect, maar worden op hoofdlijnen de doelstellingen wel degelijk waargemaakt.)

En dus is het tegelijkertijd opnieuw niet gelukt om door afschaffing van Obamacare, dus door zware bezuiniging op zorg voor mensen met lage(re) inkomens, de ruimte vrij te maken voor een extreme belastingverlaging voor Amerika’s allerrijksten.

Er is geen reden om aan te nemen dat de Republikeinen hun belangrijkste agendapunt – belastingverlaging voor de rijken – nu laten varen

Dat laatste is de enige, echte, alles-dominerende beleidsagenda van de Republikeinse Partij. En er is geen reden om te denken dat die nu verder wordt opgegeven. Verwacht mag daarom worden, en dat is dan meteen scenario 1, dat er toch weer nieuwe pogingen komen om Obamacare de nek om te draaien, en om de dissidenten in eigen kring alsnog over die streep te trekken. Het gaat hier om een beoogde inkomensoverdracht, van arm naar rijk, van honderden miljarden dollars per jaar. Dus politiek wisselgeld is mogelijk wel te vinden: iets minder snijden in zorgtoeslagen bijvoorbeeld; of iets minder dan de bedoeling was korten op Medicaid, het zorgprogramma voor mensen met de laagste inkomens. Zo’n eerste voorstel doet intussen ook alweer de ronde. Maar of zoiets echt kans van slagen heeft? En zo ja: of dit dan ook snél zou kunnen gebeuren? Niemand die hierop vandaag het antwoord weet.

In scenario 2 staat Donald Trump centraal. Die heeft al vaker geroepen, mocht het niet lukken om de Affordable Care Act via wetgeving af te schaffen, dat we dan gewoon maar moeten wachten totdat Obamacare ‘vanzelf implodeert’. En dat, cruciaal, hij zelf graag bereid is om hierbij een handje te helpen: door het stopzetten van de maandelijkse betalingen aan zorgverzekeraars ter compensering van de kosten die zij maken voor hun meest zieke en minst draagkrachtige polishouders.

De president heeft de discretionaire bevoegdheid om dit te doen, dus zonder instemming van het Congres. Maar hoewel dit moeiteloos zou passen binnen de agenda van iemand die zelf ieder moreel kompas ontbeert, zou dit toch breed worden opgevat, ook in sommige Republikeinse kringen, als een daad van politiek vandalisme. Als onverantwoordelijke, direct ingaande sabotering van lopende arrangementen van zorgverzekering, zonder hiervoor ook maar íets in de plaats te stellen. En zelfs Donald Trump lijkt hier niet mee weg te komen.

Scenario 3, veel bepleit vanuit de Democratische Partij en hier en daar ook opgepikt door relatief weldenkende Republikeinen, is om nu te gaan zoeken naar een bipartisan strategie van aanpassing en verbetering van Obamacare. Maar serieuze kans maakt dit idee niet. Hiervoor zijn de politieke verhoudingen in Washington DC té zeer bedorven. En zelfs als er samenwerking zou komen tussen Republikeinen en Democraten in de Senaat, dan nog zou die waarschijnlijk meteen stranden in het Huis van Afgevaardigden. Want daar is de meerderheid van de Republikeinen getalsmatig sterker, én wordt hun fractie nog meer dan in de Senaat gedomineerd door compromisloos-rechtse hardliners.

Dus is er goeie kans, en dat is scenario 4, dat er voorlopig verder níks gebeurt. Het slechte nieuws: ook dan blijft Amerika opgezadeld met een zorgstelsel, ook na de komst van Obamacare, dat veel te versnipperd is, en nog veel te veel lekken en gebreken telt, om het predicaat ‘goed’ (of zelfs maar ‘redelijk’) te verdienen. Maar voor miljoenen individuele burgers is dan in elk geval een acuut rampscenario afgewend – inclusief voor Stacie Boschma, die dan niet naar Nederland hoeft te emigreren.