Zorg versus hulp
Verpleegkundigen en verzorgenden betreuren het dat ze door werkdruk en personeelstekort steeds minder tijd hebben gekregen voor eenzame cliënten, zeggen ze in antwoord op een peiling van V&VN. Ze voelen een grote verantwoordelijkheid voor deze cliënten en daarin gaan ze zelfs bij meerderheid (63 procent) zo ver dat ze vrije tijd opofferen om nog even een praatje met zo’n eenzame cliënt te maken. Prachtig, het tekent hun enorme compassie voor hun medemens.
Is de eenzaamheid van een cliënt de verantwoordelijkheid van een verpleegkundige of verzorgende?
Toch werpt dit twee vragen op. De eerste is of de eenzaamheid van een cliënt de verantwoordelijkheid van een verpleegkundige of verzorgende is. De tweede volgt hieruit: in hoeverre is de compassie van de verpleegkundigen en verzorgenden zorg en kan die dus als onderdeel van de taakuitoefening worden opgevat? ‘Je mag geen kopje koffie meer met je cliënt drinken’, zegt een verpleegkundige. ‘Tijd is op de minuut gepland, alleen voor de noodzakelijke zorg is nog tijd.’ Maar dat kopje koffie drinken gaat verder dan het signaleren van de eenzaamheid die verpleegkundigen en verzorgenden noemen als het belangrijkste wat zij kunnen doen.
Het ministerie van VWS is het met hen eens dat zij die signalerende functie hebben. Hugo de Jonge geeft dit ook aan in zijn actieprogramma Eén tegen eenzaamheid. Maar in dit actieprogramma stelt hij ook dat hij wil bereiken dat mensen met gevoelens van eenzaamheid eerder hulp gaan zoeken. En hulp is iets anders dan zorg. Zorg wordt gegeven door professionals die hiervoor door opleiding bevoegd en bekwaam zijn. Hulp kan iedereen bieden: familieleden, buren, vrijwilligers, kort en goed: de samenleving. Zolang wij als samenleving die hulptaak niet op ons nemen, laten wij verpleegkundigen en verzorgenden met een schuldgevoel zitten als zij niet meer doen dan wat strikt genomen tot hun werk behoort.