Daderschap of verantwoordelijkheid
Huisarts Pieter Barnhoorn trok gisteren in de Volkskrant fel van leer over wat hij ‘onzinnige uitspraken over leefstijl en preventie’ noemt. We moeten ophouden het verband te leggen tussen leefstijl en ziekte. “Veel ziekten zijn gewoon het gevolg van domme pech, daar helpt geen lieve leefstijl aan”, schrijft Barnhoorn.
Hij heeft half gelijk met deze uitspraak. Dat je pech hebt als je ziek wordt is zonder meer waar, maar dat leefstijl daarin geen rol zou spelen is natuurlijk onzin. Alleen al het voorbeeld van de gezondheidsklachten van beginnende type II diabetes die een halt kunnen worden toegeroepen door een andere leefstijl maakt duidelijk hoe onhoudbaar die stelling is.
Natuurlijk heeft Barnhoorn een punt als hij zegt dat we mensen niet zomaar de schuld kunnen geven van het feit dat ze ziek worden van een ongezonde leefstijl. Wie genoeg geld heeft kan in zijn leefstijl meer keuzes maken dan wie amper kan rondkomen. Maar dit betekent nog niet dat iemand met beperkte middelen per definitie een slachtoffer is van zijn omstandigheden, laat staan dat we die zouden zien als een dader van zijn ziekte. Toch suggereert Barnhoorn dat we deze mensen wel als daders bestempelen en dat we hiermee de solidariteit in ons stelsel in gevaar brengen.
Dat Barnhoorn de waarschuwing wil afgeven dat we die weg net moeten willen bewandelen, is goed. Maar hij zet het zó scherp neer dat hij zijn doel voorbij schiet. Juist van een huisarts mag worden verwacht dat hij het belang van leefstijl en preventie erkent en uitdraagt. De huisarts heeft een verantwoordelijkheid het gesprek hierover aan te gaan met zijn patiënten, net zoals die patiënten mogen worden aangesproken op hun eigen verantwoordelijkheid op dit gebied.
2 reacties
Bedankt Frank voor de nuancering van de uitspraken van Barnhoorn.
Natuurlijk heeft hij deels gelijk en het is fijn dat ook die kant van de discussie genoemd wordt! Iedereen weet bijvoorbeeld dat je door te roken meer kans hebt op longkanker. Maar of je nu rookt of niet, als je longkanker krijgt is het nog steeds domme pech.
Aan de andere kant, er zijn heel veel klachten waarbij de mate waarin je last hebt van de aandoening in je dagelijks leven heel duidelijk aan lijfstijl te koppelen zijn.
De aandoening kan dan misschien domme pech zijn, de mate waarin je er last van hebt ligt voor een groot deel hoe je met jezelf omgaat.
Een makkelijk voorbeeld: Prikkelbaar Darmsyndroom. Een diagnose bij uitsluitsel, kortom er is niets fysieks aan te tonen, maar je hebt wel last. En ik wil hier absoluut geen discussie starten over de oorzaak of over wat nu echt de diagnose is! Maar ik zie dagelijks in de praktijk dat de voeding van mensen uitmaakt, dat het uitmaakt of ze netjes aan tafel eten, of ze stress hebben etc.
Kortom ik ben het er mee eens dat veel aandoeningen domme pech zijn, ook veel aandoeningen voorkomen kunnen worden door een beter leefstijl en bij alle aandoeningen geld dat de mate waarin je last hebt van de aandoening afhankelijk is van hoe je in het leven staat.
Bas van Pelt
16 februari 2016 / 10:00Een mooi voorbeeld van huisartsenzorg gericht op preventie en leefstijl is te vinden in het werk van huisarts Hedwig Vos in Den Haag: http://www.beroepseer.nl/nl/video/zorg/item/1857-de-wijkgerichte-huisartsenpraktijk.
Frank van Wijck
16 februari 2016 / 11:19