Van worsteling naar tango

In de Kronkels die Simon Carmiggelt op basis van zijn veelvuldige kroegbezoeken schreef, kwam nogal eens een man voor die zei: “Mijn vrouw begrijpt mij niet.” Ik moest daar meteen aan denken toen ik bij de Orde van Medisch Specialisten de discussie bijwoonde tussen deze beroepsgroep en de journalisten met wie zij in hun beroepsuitoefening te maken krijgen. Ook die twee begrijpen elkaar niet. En waar geen begrip is, is geen vertrouwen. Als het goed is, dansen zij een tango met elkaar, zei de dagvoorzitter aan het begin van de discussie. Maar al na korte tijd was duidelijk dat zij in een worsteling met elkaar verkeren en dat het voor beide partijen heel moeilijk is om daar uit te komen.

Hoe komt dit? Misschien vooral omdat medisch specialisten en journalisten heel erg op elkaar lijken. Ze hebben allebei een ego en vinden dat ze wat te melden hebben. De medisch specialist dat hij levens kan redden die zonder ingrijpen verloren zouden gaan. En de journalist dat hij zaken aan de kaak kan stellen die anders onbelicht zouden blijven. Voor journalisten geldt hierbij: goed nieuws is geen nieuws. Zij gaan op zoek naar wat afwijkt van de norm. In de gezondheidszorg gebeuren nu eenmaal dingen die van die norm afwijken. De casus van het Maasstadziekenhuis, die in de discussie uitgebreid aan de orde kwam, is de meest duidelijke – en tegelijkertijd meest schrijnende – illustratie van dit feit. Journalisten willen dit soort dingen weten, en liefst als eerste natuurlijk want anders gaat een andere nieuwsrat ermee vandoor en ben jij je scoop kwijt.

Het enige wat de zorgaanbieder die in de fout gaat hiertegen kan doen, is het negatieve nieuws direct zelf in de media brengen. Alle nieuwsratten weten het dan tegelijk en kunnen er dus geen nieuwsvoordeel meer uit halen door dit zo smeuïg mogelijk op te tekenen. Het kan meteen over de inhoud gaan. Het Havenziekenhuis is het meest tot de verbeelding sprekende ziekenhuis dat dit – direct na het constateren van een medische fout – voorbeeldig deed.

Kan de relatie tussen de medische wereld en de journalisten structureel beter? Die vraag vormde de kern van het gevoerde debat. Het antwoord is dus ja: door open te zijn. Want hoe meer de geïnterviewde bereid is te vertellen, hoe minder de interviewer de behoefte voelt om op zoek naar die onderste steen te blijven spitten. En wat dit betreft heeft de medische wereld het tij mee. Zij is steeds meer aandacht gaan besteden aan het inzichtelijk maken van de kwaliteit van het werk dat zij doet en aan de praktijkvariatie die tussen medisch specialisten onderling bestaat, en ze wordt daarover steeds transparanter. Iets wat ze zeker in het begin niet van harte deed overigens. En dat is ook wel begrijpelijk. Je moet een hele vent zijn om met de billen bloot te durven gaan. Maar ze deed het dan ook niet – of zeker niet alleen – omdat ze het zelf zo graag wilde. Ze moest wel, want als ze zelf niet vertelde wat haar kwaliteit was, gingen de zorgverzekeraars wel voor haar uitmaken hoe zij die moest zien.  Daarmee worden de zorgverzekeraars dus naast de regisseurs van de zorg onbedoeld ook nog eens de tangoleraren van de medisch specialisten en journalisten. Het moet niet gekker worden.