De autistische chirurg

‘Wat is jouw grote droom’, vraag ik Navîn tijdens een korte wandeling. Daar hoeft de 16-jarige vluchteling niet lang over na te denken: ‘Ik wil chirurg worden!’ ‘Waarom wil jij chirurg worden?’ ‘Omdat ik graag mensen wil helpen.’ Toen wij de jongen leerden kennen, was het nog zijn droom om voetballer te worden. Maar nadat hij tijdens voetballen voor de tweede keer zijn linkeronderarm brak, was de liefde voor deze sport verdwenen.

Meer dan een jaar na de ongelukkige val durft Navîn nog steeds niet te voetballen. Nu wil hij graag politieagent worden. Al zijn Iraakse leeftijdsgenoten lijken politieagent, beveiliger of soldaat te willen worden. Waarom? Navîn: ‘Omdat ik graag mensen wil helpen.’ Zijn interesse is zeker geen bevlieging. Samen zijn we al naar een voorlichtingsavond over werken bij de politie geweest.

Een tijdje later krijg ik van Navîn een appje. Hij blijkt bezig met een werkstuk over autisme en zoekt nog informatie over vrouwen met deze aandoening. Ik kan mijn ogen nauwelijks geloven. Deze jongen heeft in een Iraaks kamp twee jaar basisonderwijs gehad en in Nederland kreeg hij nogmaals twee jaar les. Na vier jaar onderwijs slaagt Navîn er dus in om in het Nederlands over autisme te schrijven. Wil hij dan toch nog geneeskunde gaan studeren?

De jongen stuurt mij een week later zijn werkstuk op. Natuurlijk vraag ik mij direct af of AI hem een handje heeft geholpen, maar dat zou zijn ervaren docente wel hebben opgemerkt. Ik weet dat de breed geïnteresseerde tiener het op school uitstekend doet. Met het werkstuk sluit hij zijn periode op de Internationale Schakelklas (ISK) af. Zijn docente schrijft onder het laatste rapport: ‘Lieve Navîn, heel veel succes op je nieuwe school. Ik hoor graag hoe het met je gaat.’

Waarom wijdt een zestienjarige scholier een werkstuk aan autisme? Het wordt mij al iets duidelijker wanneer Navîn mij vertelt over een klasgenoot die autistisch zou zijn. Maar zijn fascinatie is vooral ontstaan door de ongekend populaire Turkse televisieserie Mucize Doktor (De Wonderdokter) over de jonge autistische chirurg Alì Vefa. Het gaat om 64 afleveringen die van september 2019 tot mei 2021 zijn uitgezonden en die ook op YouTube miljoenen kijkers trekken.

De Turkse serie, die door veel landen is overgenomen, is gebaseerd op een soortgelijke Zuid-Koreaanse versie, die ook ten grondslag lag aan een Amerikaanse en Japanse versie. Ook voor wie geen Turks verstaat, loont het de moeite om tenminste het begin van de eerste aflevering te bekijken: exact op de seconde af 6 uur begint voor Alì Vefa de dag. Ik vermoed dat een Nederlandse bewerking van de serie ook in Nederland hoge ogen gaat gooien.

Ik herinner mij nog een coassistentschap waarbij werd gesproken over een specialist, die uitstekend kon opereren maar niet met patiënten om kon gaan. Achteraf vermoed ik dat de man autistisch was. En hij is zeker niet de enige arts. Wanneer alle autistische artsen lid zouden worden van een Vereniging voor Autistische Artsen, is er grote kans op een goedlopende tweede VvAA.

Eén van hen was een vrouwelijke collega, die wél uitstekend met patiënten om kon gaan; toen zij mij toevertrouwde dat bij haar sprake was van een vorm van autisme, kon ik dat nauwelijks geloven. Nu moet ik denken aan wat Navîn over vrouwelijke autisten schreef: ‘Autisme is bij vrouwen vaak minder goed te herkennen dan bij mannen. Dat komt onder andere doordat vrouwen hun kenmerken vaak camoufleren.’  Toen ik de jongen onlangs vroeg of de Turkse televisieserie hem ook had geïnspireerd om zelf chirurg te worden, gaf hij dat direct volmondig toe.

* Omwille van de privacy is de voornaam gefingeerd.