Een gouden moment

Mensen kunnen boven zichzelf uitstijgen en telkens weer ontroert dat. Met een beetje fantasie zien wij zo’n gouden moment op deze foto.

Het lijkt wel of het hoofd van de jonge violist boven zijn romp zweeft. We herinneren ons allemaal wel momenten, waarop je had gewenst dat het leven even stil zou staan. Feitelijk gebeurt dat op elke foto maar slechts zelden lukt het om een écht moment suprême zoals op deze foto vast te leggen.

Wat wij zien is slechts de rechterhelft van een foto, die in 1972 door Evelyn Richter (1930-2021) in Praag is gemaakt. De naam van de violist is Václav Hudeček (1952) en hij was op deze foto 19 of 20 jaar. Eigenlijk ging het Richter niet eens zozeer om deze jonge musicus als wel om de man op de niet getoonde linkerhelft van de foto: zijn leraar David Oistrach (1908-1974). Op dit gefotografeerde gouden moment kruizen drie levens elkaar, waarvan twee buiten beeld.

David Oistrach was de eerste violist uit de voormalige Sovjet-Unie die in het westen vermaard werd. De autoriteiten aldaar hebben het hem niet gemakkelijk gemaakt. Hij moest een groot deel van zijn inkomen afstaan. Ook zou de musicus voortdurend in de gaten zijn gehouden, naar het schijnt zelfs bij plaatopnamen in Londen of elders. De beklemming die Oistrach moet hebben gevoeld leidde er wellicht toe dat hij ziel en zaligheid in zijn muziek heeft gelegd.

‘Zelden lukt het om een écht moment suprême zoals op deze foto vast te leggen.’

Evelyn Richter geniet vooral bekendheid als degene die het dagelijks leven in met name het voormalige Oost-Duitsland in zwart-witfoto’s heeft vastgelegd. Zij was gefascineerd door muziek en na het eerste contact met David Oistrach raakten beiden met elkaar bevriend. Jarenlang zou zij hem volgen en met haar onopvallende Leica fotograferen*. Richter werd niet alleen geboeid door zijn virtuoze vioolspel maar ook door zijn menselijke uitstraling.

Václav Hudeček werd geboren in het voormalige Tsjechoslowakije en geldt als natuurtalent. Op 15-jarige leeftijd trad hij al in London op met het Royal Philharmonic Orchestra. Hier maakte hij kennis met David Oistrach, die toen al tot de grootste violisten van de twintigste eeuw werd gerekend. Hudeček viel dezelfde eer te beurt als de Nederlandse violiste Emmy Verhey, die in 2015 afscheid van het concertpodium heeft genomen: in 1970 nam Oistrach hem als leerling aan.

Toen de getoonde foto werd gemaakt, kreeg Václav Hudeček al twee jaar les van David Oistrach. Evelyn Richter fotografeerde beiden vermoedelijk tijdens een repetitie. Sinds 1959 was Oistrach begonnen met zijn tweede carrière als dirigent en op de fotoserie waarvan de getoonde foto deel uitmaakt fungeerde hij ook als zodanig. Het kan haast niet anders of Richter bevond zich ook op het podium, waardoor zij Hudeček vanuit een ongebruikelijke positie kon fotograferen.

‘De chemie tussen leraar en leerling blijft een wonderlijk proces dat mythische proporties kan aannemen’

Het fotografische gouden moment vond direct na het muzikale moment suprême plaats. Oistrach heeft zijn leerling opgestuwd naar een climax – die misschien wel samenviel met de laatste noten van het gespeelde muziekstuk -, waarna met een ontwapende lach de ontlading volgt. De chemie tussen dirigent en musici en in dit geval leraar en leerling blijft een wonderlijk proces, dat mythische proporties kan krijgen. Het is dan bijna alsof men elkaar raakt.

Hoe verging het dit drietal nadien? David Oistrach overleed twee jaar later in Amsterdam aan een hartaanval. Hij was hier toen voor zeven concerten. In 1973, een jaar voor zijn dood, publiceerde Evelyn Richter haar boek met foto’s van Oistrach. Zij overleed op 91-jarige leeftijd. Václav Hudeček ontwikkelde zich ook tot begenadigd docent. In 1997 startte hij een academie, waar jaarlijks talentrijke jonge violisten tien dagen les krijgen. De geschiedenis herhaalt zich…

* http://www.artnet.com/artists/evelyn-richter/david-oistrach-a-Kma-SqRFBfIAaaQWIhbomQ2

Tot 8 januari 2023 is in het Museum Kunstpalast in Düsseldorf een overzichtsexpositie gewijd aan Evelyn Richter. De getoonde foto van het tentoongestelde werk gemaakt in het

De getoonde foto van het tentoongestelde werk is gemaakt in het Museum Kunstpalast in Dusseldörf, waar deze tot tot 8 januari 2023 was te zien.

Delen