Geweldsincident

Als er niets zou gebeuren, moest het een keer misgaan. De ouderloze Parwen kampte met een zwaar traumatisch verleden. De puber Navîn worstelde met serieuze lichamelijke klachten. Khalid zorgde voortreffelijk voor zijn vrouw en dertien jaar jongere broer. Maar hoelang kon hij dit volhouden? Elke nacht spookte het in zijn hoofd, terwijl zijn rug herhaaldelijk opspeelde. Drie mensen in één kamer op de noodopvang. Parwen raakte zwanger. Navîn brak zijn onderarm. Onze zorgen verschoven steeds meer naar Khalid. Het ging hem steeds zwaarder af.

Een half geleden verzocht ik de IND in een aangetekend schrijven dringend om urgentie bij de besluitvorming over een verblijfsvergunning. Jezidi’s uit het gebied waar in augustus 2014 de door de Nederland erkende genocide plaatsvond, hebben hier recht op. Omdat Khalid dreigde te bezwijken onder de situatie stuurde ik de IND drie maanden later nogmaals een aangetekende brief. Maar ik kreeg zelfs geen ontvangstbevestiging. Ook het COA en de gemeente bracht ik op de hoogte, maar die konden niets ondernemen. Eerst moest de IND een besluit nemen.

‘Er gebeurde niets, en dus ging het mis’

Er gebeurde niets en dus ging het mis. Tijdens voetballen trapte een medespeler Khalid op zijn voet. De man kan goed tegen een stootje, maar bijna als reflex op de pijn gooide hij de bal naar de tegenstander. ‘Fuck your mother’ kreeg Khalid tot tweemaal toe toegesnauwd. Daarmee ontlok je in Arabische landen een straatoorlog, schreef columniste Rosanne Hertzberger op 24 december 2022 in de NRC. Khalid ging door het lint en vloog zijn tegenstander aan. Hij realiseerde zich op dat moment niet dat deze boomlange Afrikaanse jongen nog minderjarig was.

Khalid zag direct in dat hij fout zat. Vol schaamte betuigde hij zijn spijt aan de moeder van het slachtoffer. De jongen meldde zich bij de beveiliging. Het COA besprak het geweldsincident met betrokkenen. De bewakingsbeelden gingen naar de dienstdoende coördinator van een AZC. Vanwege de grote impact die de mishandeling van een minderjarige heeft, werd Khalid een week lang de toegang tot de noodopvang ontzegd. De moeder wilde bij de politie aangifte doen van mishandeling van haar zoon, die overigens niet gewond raakte. Het is onbekend of dit is gebeurd.

‘Khalid werd een week lang de toegang tot de noodopvang ontzegd’

Ik zag Khalid daags voor het incident. Hij kon niet meer zitten van de rugpijn. De man kreeg toen te horen dat het drietal vier dagen later – op een maandag – werd overgeplaatst. Hij raakte in paniek. Tranen schoten in zijn ogen. Net die week stonden onder meer twee medische afspraken voor Navîn gepland. Als een zombie liep hij naar zijn kamer terug. De volgende ochtend werd de overplaatsing plots weer geannuleerd. ’s Middags werd Khalid meegedeeld dat naar andere locaties werd gekeken. Hij kon het allemaal niet meer bevatten. Even later gebeurde het…

Het ‘Maatregelenbeleid COA’ (pdf) omvat 17 pagina’s. Hierin staat: ‘Wij kennen onze bewoners en hun talenten in een vroeg stadium en kunnen daarom maatwerk bieden. (…) Als bekend is wie de bewoner is, kan begeleiding op maat worden aangeboden. Begeleiding op maat verkleint de kans op onacceptabel gedrag. Vanuit het oogpunt van begeleiding op maat wordt mede gekeken naar de op te leggen maatregel.’ Khalid mocht zich melden bij een AZC op circa zeventig kilometer afstand van de noodopvang. Hij wilde echter dichter bij zijn zwangere vrouw en broer blijven.

‘Wij kennen onze bewoners en hun talenten in een vroeg stadium en kunnen daarom maatwerk bieden‘

De drie Jezidi’s wonen bijna een jaar in de noodopvang, maar de COA-medewerkers die Khalid na het geweldsincident hebben gesproken, kenden hem niet. Hetzelfde geldt voor de dienstdoende coördinator van het AZC die maatregel oplegde. Dat zou vooral of louter zijn gebeurd op basis van de video, waarbij geen geluid zat. Twee dagen voordat Khalid in de noodopvang mocht terugkeren, werd bekend dat het drietal alsnog binnen vier dagen moest verhuizen. Met het slachtoffer heeft hij het gebeuren uitgesproken. Zelf bleef hij nog dagenlang compleet van slag.

Naschrift:

Agressie is een drift. Wij verwachten van elkaar dat deze drift middels zelfbeheersing wordt onderdrukt. Wanneer agressie een drift is, is oorlog – zo leert de recente geschiedenis ons – vaak onvermijdelijk wanneer letterlijk en figuurlijk een grens wordt overschreden. Wanneer dit op macroniveau gebeurt, lijkt het mij logisch dat dit op microniveau ook gebeurt. Waarom wordt het eerste vaak wel en het tweede doorgaans niet getolereerd? Bij agressie kunnen uitlokking en emotionele weerbaarheid relevante factoren zijn.