Griekse tragedie
Op het vrijwel volle achterdek van de draagvleugelboot die ons van Rhodos naar Kos vervoert, resteert voor mij nog een plekje tegenover een jonge militair. In zijn uniform van groene camouflagestof valt hij op tussen toeristen en andere passagiers die op deze hete meidag niet luchtig genoeg gekleed kunnen gaan. De hitte van de laatste dagen heeft de meltemi aangewakkerd en het kost hem veel moeite om een slordig gedraaid shaggie aan te steken. Eén van zijn klompen is vervangen door een slipper, zijn voet is ingezwachteld. Ik schat hem rond de twintig en heb op de een of andere wijze met hem te doen. Zou hij mij begrijpen wanneer ik hem in mager schoolengels vraag hoe het met hem gaat?
Mijn gymnasiale opleiding werpt zowaar nog zijn vruchten af. Op het uniform van de soldaat lees ik in Griekse hoofdletters zijn naam: Ioannidis*. Hij draagt een donkerblauwe baret met een wit kruis. Een insigne met een esculaap versterkt mijn vermoeden dat de geblesseerde soldaat misschien wel als hospik bij het leger zou kunnen werken en – wie weet – op weg is naar zijn ouderlijk huis. Ik schraap alle moed bij elkaar en toets of hij Duits of Engels kan verstaan. Twee minuten later zijn we half in het Duits en half in het Nederlands met elkaar in gesprek. Georgos Ioannidis blijkt dertig jaar, heeft in Duitsland zijn opleiding tot internist afgerond en vervult op Kos zijn – naar eigen zeggen nogal tijdverspillende – dienstplicht.
Door de forse economische crisis is Griekenland een in nood verkerend derde wereldland geworden met desastreuze gevolgen voor de gezondheidszorg. Een decennium geleden stond deze nog op opvallend hoog niveau, maar nu zijn de werkomstandigheden in de staatsgezondheidszorg dusdanig abominabel dat meer dan vierduizend artsen het land hebben verlaten. De combinatie van een forse onderbezetting in de ziekenhuizen en werkeloze Grieken die niet meer zijn verzekerd heeft dramatische gevolgen: mensen met kanker en chronische aandoeningen kunnen zich geen medische zorg meer permitteren en sterven onnodig, ziekten als tuberculose, malaria, hepatitis en AIDS steken weer de kop op. Alleen wie over veel geld beschikt kan een beroep kan doen op privé-klinieken of corrupte chirurgen die voor € 2000,- een operatie willen bespoedigen.
Welk toeval bracht Georgos Ioannidis en mij bij elkaar? Voor onderzoek moest hij naar Rhodos en nu reist hij terug naar zijn legerbasis. Ons gesprek krijgt een onverwachte diepgang en intensiteit. Met het vuur van een enthousiaste idealist maar tegelijk met een onverwachte levenswijsheid sleurt hij mij mee in een tragedie waarvan we ons als buitenstaanders weinig of geen besef hebben wanneer het Journaal voor de zoveelste keer meldt dat Griekenland bijna failliet gaat. Als toerist sta ik machteloos, even bespeur ik zelfs schaamde maar bovenal voel ik een verbondenheid met deze jonge collega die mijn zoon had kunnen zijn. Ik had Georgos wel willen omarmen om mijn betrokkenheid te tonen maar durfde het niet. Bij deze tragedie speelt nog een ander drama: de massale toestroom van vluchtelingen op Kos en andere eilanden van de Dodekanos; deze leven onder dusdanig erbarmelijke omstandigheden dat teams van Artsen zonder Grenzen het machteloze Griekenland te hulp moeten schieten.
Wanneer Kos in zicht komt, beduidt Georgos dat ik mij de aanblik hiervan niet moet laten ontgaan. Hij noteert zijn naam en email-adres, een vaste woon- en verblijfplaats heeft hij niet, later dit jaar gaat hij in het militair ziekenhuis op het Griekse vasteland werken om zich daarna te bekwamen tot intensivist. Lonkt het buitenland? Nee, ondanks een salaris van rond de € 1500,- wil hij zich aansluiten bij collegae die om humanitaire redenen in Griekenland blijven werken. Zijn Nederlandse woordenschat verraadt een verblijf in Nijmegen waar hij enige tijd werkzaam was. Is ons land voor hem geen aanlokkelijk paradijs? Met de eerlijkheid die Grieken eigen is laat hij er geen twijfel over bestaan: de Nederlandse gezondheidszorg wordt gedomineerd door geld. Daar bewaart hij geen goede herinneringen aan, in ons land wil hij zeker niet gaan werken.
* Omwille van de privacy is de naam veranderd.
