Het verdriet van Nourhan

‘Ik wil altijd klaar staan om zo nodig in het leger te gaan vechten en om mensen dood te schieten wanneer dat moet.’ Plots en zonder omhaal komt het eruit. Waarom zegt de uit Syrië afkomstige Nourhan* dit? Waarom moet de jongen dit uitgerekend wanneer wij – na een gesprek van meer dan vier uur – op het punt staan om van elkaar afscheid nemen kwijt?

Nourhan heeft bij ons thuis uitgebreid gebladerd in het gitzwarte opus magnum Inferno van James Nachtwey, die als weinigen de gruwelen van oorlogen en andere menselijke tragedies in foto’s heeft vastgelegd. Ik heb hem daarna Where have all the flowers gone – het protestlied tegen de oorlog van Pete Seeger – laten horen en hierbij uitleg gegeven.

Alweer enige tijd geleden was Nourhan in Damascus en dreigde hij opgeroepen te worden in het Syrische leger. Zijn moeder bezocht met haar zoon in korte tijd drie psychiaters. Bij de eerste, die tijdens het consult gewoon doorrookte, kreeg Nourhan pillen voorgeschreven terwijl alleen zijn moeder aan het woord was geweest en hem geen enkele vraag was gesteld.

De tweede nam de jongen wel even alleen en gaf hem pillen om zijn hoofd tot rust te laten komen. De derde, die wat meer tijd voor Nourhan had, zei dat hij niets mankeerde. Wel zou hij niet geschikt zijn voor het front en genoegen moeten nemen met een kantoorfunctie bij het leger. Was het de vrouw daarom te doen? ‘Mijn moeder handelde uit liefde voor mij’, verdedigde hij haar.

Ik herinner mij dat ik Nourhan vroeg of hij al iets had vernomen over zijn verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd. Meer nog voor mij dan voor zichzelf zocht hij op zijn mobieltje op hoe de stand van zaken was. Laat de aanvraag nu net de dag tevoren zijn afgehandeld. Maar wat eruit was gekomen, zou hem blijkbaar per post worden meegedeeld.

‘Ik hoop dat ik terug naar Syrië moet’, zei Nourhan toen. Verscheurd tussen de liefde voor zijn land en liefde voor zijn Nederlandse dochter leek het hem het beste wanneer hem iets werd opgelegd waaraan niet viel te ontkomen. Waarom moet iemand van nog geen 30 jaar in dit soort situaties belanden. Waarom bewaart het leven zulke lastige opgaven niet voor later?

‘Niets is erger dan iemand onnodig pijn te zien lijden terwijl je niet bij machte bent hier iets aan te doen’

Nourhan kan zich niet ontspannen. Of beter geformuleerd: hij vindt ontspanning en elke vorm van luxe ongepast terwijl zijn volk gebukt gaat onder schrijnende armoede. De jongen straft zichzelf voor iets waar hij niets aan kan doen en waarmee hij ook niemand helpt. Maar hoe moet ik hem dat duidelijk maken?

Niets is erger dan iemand onnodig pijn te zien lijden terwijl je niet bij machte bent hier iets aan te doen. Ik ken geen Nederlandse leeftijdsgenoot van Nourhan die zo diepgaand als hij over het leven nadenkt en die zo bewust leeft. Wat ik zou doen wanneer ik in zijn schoenen stond? Zou ik onder bepaalde omstandigheden iemand met een kalasjnikov kunnen doden?

Nourhan observeert en analyseert de Nederlandse samenleving zoals alleen mensen van elders dat kunnen doen. Hij heeft mij veel over mijn land en landgenoten geleerd. Nourhan spreekt inmiddels goed Nederlands maar ik hoop dat hij nooit volledig in onze samenleving integreert. Want dat zou betekenen dat hij te veel van zichzelf moet inleveren. Dat mág nooit gebeuren.

Nourhan heeft inmiddels een verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd gekregen. Elke ochtend wordt de jongen met tranen in zijn ogen wakker. Hij weigert om dat verdriet te noemen.

* Om redenen van privacy is de voornaam gefingeerd.

Delen