Jan Voskens (1952-2016)

Op 23 augustus 2016 overleed Jan Voskens, tropenarts en directeur van het landenkantoor Indonesië van het KNCV Tuberculosefonds. Volgens collega’s stonden ‘compassie en oprechte belangstelling voor mensen altijd centraal in zijn werk’.

Tekst: Wout de Bruijne

Na zijn studie geneeskunde in Leuven en Amsterdam specialiseerde Jan Voskens zich in familie- en tropengezondheidszorg. Vanaf 1984 werkte hij vier jaar als arts en medisch directeur in een ziekenhuis in het Afrikaanse Lesotho. In 1990 verlegde Voskens zijn werkterrein naar Indonesië, het land waaraan hij zijn hart zou verpanden en waarvan hij de taal, het Bahasa Indonesia, vloeiend leerde spreken.

Ruim zes jaar lang woonde de tropenarts met zijn jonge gezin op het eiland Sulawesi. Hij werkte er voor de Nederlandse Lepra Stichting. Daarnaast was hij verbonden aan een gezamenlijk project met KNCV Tuberculosefonds voor de invoering van de TB-DOTS – Directly observed treatment, short-course – strategie.

De hoge opsporingscijfers en uitstekende behandelresultaten op Sulawesi bleven binnen het ministerie van Volksgezondheid niet onopgemerkt en trokken ook internationaal de aandacht. Het Sulawesi-project gold als voorbeeld voor het nationale tb-programma.

Terug in Nederland was Voskens drie jaar lang consulent voor het Koninklijk Instituut voor de Tropen, waarbij hij ondertussen zijn Master in Public Health behaalde. Gedurende vele jaren daarna was hij als docent verbonden aan de Nederlandse Tropen Cursus en de Master Course Public Health.

‘Hij had de overtuigingskracht van een man die zelf jarenlang in de klei had gestaan’

De eerdere samenwerking op Sulawesi was goed bevallen en van 1999 tot aan zijn overlijden werkte Jan Voskens voor KNCV Tuberculosefonds. Als consulent adviseerde hij tal van overheden in Afrika en Azië bij de opzet en versterking van hun tbc-bestrijdingsprogramma’s.

In 2001 was hij verantwoordelijk voor het opstarten van het KNCV-landenkantoor in Indonesië, met vertegenwoordiging in elf provincies het grootste KNCV-team buiten Nederland. Hij zette zich met grote passie in voor de bestrijding van tuberculose in Indonesië.

Voskens leidde het landenkantoor tot hij in augustus 2015 plotseling ziek werd door een tropische infectieziekte. Volgens arts, collega en vriend Maarten van Cleeff verliest KNCV een intern en internationaal zeer gewaardeerde collega. “Jan kon koppig zijn, maar hij had de overtuigingskracht van een man die zelf jarenlang in de klei had gestaan. Hij maakte veel indruk door zijn persoonlijke en betrokken werkwijze. Patiënten bleven altijd centraal staan en hij was het meest in zijn element als hij tussen hen verkeerde. Jan heeft met zijn expertise, compassie en onvoorwaardelijke inzet vele levens gered.”

Het viel Van Cleeff op hoe goed zijn collega met zijn omgeving kon omgaan. “Bahasa Indonesia kunnen spreken, was daarin natuurlijk essentieel, maar ook met zijn charme en humor wist hij deuren te openen. Het is tragisch dat hij zelf veel te vroeg afscheid heeft moeten nemen.”