Knikkers
“(…) Kijk maar naar Corona”, zegt Ab Klink, bestuursvoorzitter a.i. van zorgverzekeraar VGZ, in de Volkskrant van 25 juni 2020: “in de afgelopen maanden vroegen mensen om veel minder zorg en een deel daarvan hoeft ook niet te worden ingehaald.” Fijn voor VGZ, en nu maar hopen dat er snel weer een tweede Coronagolf komt. Want inderdaad: wanneer ziekenhuizen vermeende coronahaarden worden, is maar een beetje angst voldoende om patiënten op afstand te houden. Ik ken er nog zo één: Corona heeft geleerd hoe fijn het is om zo veel mogelijk consulten te vervangen door telefoontjes.
Marguerite, in de zeventig, wordt over twee weken gebeld door haar neuroloog. Nu schrijf ik wel ‘haar neuroloog’, maar ze heeft de specialist nog niet gezien. Drie dagen geleden werd ik rond half zes in de ochtend gebeld door haar man. Er was iets heel ergs met zijn vrouw aan de hand. Ze had schuim op haar mond en reageerde niet meer. Ik ben geen dokter meer, mag geen medische handelingen verrichten maar na het advies om 112 te bellen, ben ik met mijn stethoscoop (die met mij de kist in mag!), bloeddrukmeter en beademingsmasker, en – oh ja – als vanouds ook met knikkende knieën – naar mijn buurtgenoten gegaan.
Wanneer ziekenhuizen vermeende coronahaarden worden, is maar een beetje angst voldoende om patiënten op afstand te houden
In de oudheid werden lijders aan epilepsie vaak als goddelijke wezens vereerd. In de middeleeuwen dacht men juist dat epileptici door de duivel waren bezeten en leidde dat tot de brandstapel. Gedurende mijn hele loopbaan als huisarts heb ik slechts één keer ‘een soort epilepsie’ meegemaakt: dat was bij een baby. Het zouden best ‘koortsstuipjes’ – dat klinkt zo veel lieflijker – geweest kunnen zijn. Maar ik schrok zo van wat zich voor mijn ogen afspeelde, dat ik het kindje met een ambulance naar het ziekenhuis heb laten vervoeren. Ik zou volledig op tilt slaan wanneer vrouwlief hetzelfde als Marguerite zou overkomen.
Anderhalve dag later is Marguerite weer thuis. Er is een hersenfilmpje gemaakt. Dat moet opnieuw gebeuren na een etmaal zonder slaap. Ga er maar aanstaan! Over anderhalve week is een MRI gepland. Waarom moet dat zolang duren, vraagt het echtpaar zich af? Het ziekenhuis denkt daar heel anders over: meneer en mevrouw moeten juist heel dankbaar zijn dat er met de grootst mogelijke moeite op zo’n korte termijn een afspraak gemaakt kan worden. En ‘slechts een paar dagen later’ krijgt mevrouw al de uitslag van háár neuroloog: hij belt haar op!
Meneer heeft één keer de neuroloog gesproken: ook telefonisch. Het was geen écht gesprek maar meer een riedel over een stalen protocol en een wurgcontract met VGZ. Waarom precies die tweede EEG en die MRI? Omdat het protocol dit voorschrijft. De moeder van Marguerite is tijdens een epileptische aanval overleden. Allerzins begrijpelijk dat zij zich veel zorgen maakt. Ongerustheid en onvrede leiden tot boosheid, claimgedrag, een machtsstrijd en uiteindelijk een klacht. De specialist zal dan vrijuit gaan: er is immers keurig volgens protocol gehandeld.
Voor de neuroloog is Marguerite niet meer dan een knikker, die in de knikkerbaan van epilepsie wordt gegooid. Alle knikkers zijn hetzelfde: gaat de bocht naar links dan rolt de knikker naar links, gaat die naar rechts dan rolt de knikker naar rechts. Gelukkig kan het anders. Een kennis wordt verdacht van darmkanker. De dokter bespreekt met hem alle opties en vraagt wat hij wenst: ‘Doe maar wat het beste is!’ Iedere patiënt is anders! Voor de neuroloog die Marguerite behandelt is epilepsie vermoedelijk dagelijkse routine. Dat de echtgenoot nog geen twee etmalen geleden voor haar leven vreesde, lijkt de specialist te ontgaan.
Ik heb mij ontzettend boos gemaakt. “Ik begrijp uw verontwaardiging”, mailt Peter Paul van Benthem, voorzitter van de Federatie Medisch Specialisten, mij wanneer ik hem vraag of het in deze situatie correct is dat de behandelend specialist zich – aldus het echtpaar – tijdens de opname niet laat zien: “Alhoewel ik de details niet ken, voel ik met u mee dat het bezoek van een behandelend specialist veel kan toevoegen.”Marguerite heeft gisteren het tweede EEG, de MRI en het telefonische consult afgezegd. Haar vertrouwen in de neuroloog is weg. Meneer Klink kan tevreden zijn: patiënten kunnen inderdaad toe met minder zorg!