Leonard Cohen – Story of Isaac

Tussen 1971 en 1997 werd op het Noorse – via een brug met het vasteland verbonden – eilandje Kalvøya jaarlijks een muziekfestival van één en later twee dagen gehouden met artiesten van wereldformaat als trekpleister. In 1985 was het de beurt aan de toen 50-jarige Leonard Cohen (1934-2016). Op twee toegiften na sloot de Canadese zanger zijn optreden hier af met de song ‘Story of Isaac’. Wie ooit de videobeelden (*1) hiervan heeft gezien, vergeet deze nooit meer. Er is een curieuze discrepantie tussen de als altijd keurig geklede, volledig in zichzelf gekeerde zanger en het relaxte publiek op het gras, waaronder veel jonge kinderen.

Hoeveel festivalgangers beseften toen waarover Cohen zong? Het lied is gebaseerd op een verhaal uit het Oude Testament. De hoogbejaarde Abraham moet in opdracht van God zijn enige zoon, Isaak, opofferen. Op het moment dat hij zijn mes pakt om de vastgebonden jongen te doden, roept een engel om dit niet te doen. Op deze wrede wijze wil God, die blijkbaar onvoldoende vertrouwen in Abraham heeft, diens loyaliteit testen. Ook Leonard Cohen heeft grote moeite met dit verhaal uit de bijbel (*2). In ‘Story of Isaac’ verplaatst de songwriter zich in de schoenen van de negenjarige jongen, die hij zelf ooit was. Op die leeftijd verloor hij zijn vader.

Op Youtube treft men een paar live-uitvoeringen van ‘Story of Isaac’ met of zonder beelden en op cd’s staan er nog veel meer. Wie met de tekst in gedachten de versie uit 1985 bekijkt en openstaat voor associaties kan allerlei beelden met elkaar verbinden: de terneergeslagen blik van de getourmenteerde zanger, het zweet op zijn voorhoofd, de verse scheerwond bij zijn rechter bovenlip, de dreigende wolkenpartijen, de ontblote bovenlichamen en een lachende baby. De ontspannen sfeer op het festivalterrein staat haaks op de sfeer op het podium die behalve door het stemgeluid van Leonard Cohen in hoge wordt bepaald door de bedwelmende gitaarklanken.

Het optreden op het festival in Kalvøya was een van de 75 concerten (met een wisselend programma) die volgden na de release van ‘Various Positions’, het zevende album van Cohen, dat vijf jaar na ‘Recent Songs’ verscheen. ‘Various Positions’ ademt de geest van ‘Book of Mercy’ (1984) (*3). Deze bundel met eigentijdse psalmen ontstond tijdens een spirituele zoektocht in een sombere levensperiode. ‘Story of Isaac’ past in deze context maar werd veel eerder geschreven. Het lied staat op ‘Songs from a room’ (1969), het tweede veelgeprezen album van Cohen. Minder bekend is dat er ook op zijn minst één uitstekende live-versie uit 1968 van dit lied bestaat. (*4)

De kamer waarop de titel slaat, figureert op de achterkant van het album. Volgens Marianne Ihlen, de geliefde van Leonard Cohen die op de foto staat, zijn hier de meeste liedjes van ‘Songs from a room’ ontstaan. Wat dreef mij tot tweemaal toe naar het pand met deze kamer op het Griekse eiland Hydra (*5)? Ik wilde met eigen ogen deze magische locatie zien met onder meer de telefoonkabel, waarop ‘Bird on the Wire’ (op hetzelfde album) is gebaseerd. Door een renovatie van het pand, dat nog altijd in bezit is van de twee kinderen van de songwriter, zou er van de oorspronkelijke inrichting van de kamer niets meer over zijn.

Voor veel songs van Leonard Cohen geldt dat je er nooit volledig grip op kunt krijgen. Op onder meer ‘Live Songs’ (1973) vertelt de zanger dat ‘Story of Isaac’ gaat ‘about those who would sacrifice one generation on behalf of another.’ Bij een andere opgenomen versie verwijst hij naar de kinderen die worden opgeofferd zonder dat een engel dit verhindert (*6). Het gaat echter zeker niet om een simpel protestlied tegen de oorlog. In de tekst wordt (de dreiging van) geweld niet geschuwd (‘I will kill you if I can’). (*7) De pauw in de slotregel (‘The peacock spreads his (deadly) fan’ geldt in veel godsdiensten als o.a. symbool voor het alziende oog van God.

Links

1) Op YouTube staat ook een wat langere opname van het festival. Op deze opname staan de songs ‘Memories’, ‘Heart With No Companion’, ‘Story of Isaac’ en de twee toegiften ‘I Tried to Leave You’ en ‘Passing Through’ (een cover van de song van Pete Seeger).

2) Bij het Bijbelse verhaal over Abraham en Isaak zijn we geneigd om het op te nemen voor Isaak, die immers letterlijk het slachtoffer dreigt te worden. Rabbi Sara Mason-Barkin pleit er echter voor om onszelf ook te verplaatsen in de schoenen van Abraham.

3) Op 3 januari 1985 publiceerde Vrij Nederland een uitgebreid interview, dat popcriticus en dichter Elly de Waard met Leonard Cohen had over zijn album ‘Various Positions’: ‘We zijn een roofzuchtig ras’

4) Deze live-versie van ‘Story of Isaac’ werd in september 1968 door de BBC opgenomen in het Paris Theatre in Londen en staat op de set van 5 cd’s ‘Leonard Cohen, The rare, live & acoustic collection’.

5) Op Hydra zal men tevergeefs naar bordjes zoeken die de richting wijzen naar het huis waar Leonard Cohen van 1960 tot 1967 woonde. Men wil drommen fans op deze plek vermijden. Toch is het straatje waar het pand zich bevindt naar hem genoemd. maar de straatnaam heb ik nergens op een plattegrond aangetroffen. Zie youtube.com

6) Deze opname zou uit 1966 dateren, maar dat is onwaarschijnlijk. Vermoedelijk dateert deze versie uit 1968.

7) https://youtu.be/tr0HCqiD1C8