Liever begraven

Bij iedere patiënt die ik opneem, stel ik aan het einde van mijn anamnese dezelfde vraag: “Heeft u weleens nagedacht of u bij een hartstilstand gereanimeerd zou willen worden?” De achtergrond van die vraag is uiteraard volkomen protocollair: van iedere opgenomen patiënt moet de reanimatiecode duidelijk in het dossier worden vermeld, zodat er bij calamiteiten geen onzekerheid kan zijn over het te volgen beleid. Maar probeer dát de gemiddelde patiënt maar eens uit te leggen!

Sommige patiënten schrikken zich wezenloos van zo’n vraag. “Denkt u dan dat ik doodga, dokter?” roepen ze in tranen. Tegen de tijd dat ik hen heb gekalmeerd, durf ik nauwelijks nog te vragen wat hun antwoord is.

Een ander probleem zijn de patiënten waarvan ik als dokter weet dat de hart- en/of longfunctie nu al zo slecht is, dat er bij een reanimatie weinig te redden valt. Een niet-reanimerenbeleid op medische gronden is in dergelijke gevallen een oplossing, maar wat doe je als de patiënt daarmee niet akkoord gaat? “De cardioloog heeft gezegd dat er na die twee bypassoperaties niets meer met mijn hart aan de hand is, dokter”, zei een 96-jarige man onlangs tegen mij. “Mijn hart kan echt nog heel lang mee.” Dat ik daar toch iets anders over dacht, kon hij niet begrijpen.

Meestal is de situatie niet zo duidelijk. Dan hangt het antwoord (terecht) helemaal af van de wens van de patiënt. Gelukkig zie ik steeds vaker dat mensen al van tevoren over deze kwestie hebben nagedacht, want er is niets zo erg als een patiënt die zegt: “Jaaa… Als het nog zin heeft… Wel reanimeren, denk ik? Maar ik wil geen kasplantje worden, hoor. Dan moet u het maar niet doen.”

Onlangs nam ik een 88-jarige vrouw op in versband met een urineweginfectie. “Ik verwacht niet dat het gebeurt”, zei ik, anticiperend op de bovengenoemde schrikreactie, “maar stel nou dat u een hartstilstand zou krijgen… Zou u dan gereanimeerd willen worden?”

De patiënte keek me verbaasd aan.

“Vind u dat een gekke vraag?” vroeg ik.

“Ach, kind”, zei ze, terwijl ze over mijn hand streek. “Ik begrijp best dat jullie dat moeten weten. Maar ik wil niet gereanimeerd worden, hoor. Liever begraven. Zo’n oven in, dat vind ik maar niks.”