Meegroeien

In het laboratorium waar ik werkte, schroefden we nieuwe apparaten eerst open voor ze in gebruik werden genomen. Als de onderdelen overzichtelijk naast elkaar zaten, knikte de technicus goedkeurend en mocht de stekker in het stopcontact. Dat hoef je bij een smartphone of een laptop niet te proberen. Alle onderdelen zitten op elkaar gepropt en zijn soms zelfs onwrikbaar vastgelijmd. Reparatie is onbegonnen werk. Vaak is een verzwakte accu of gebarsten scherm voldoende reden om het apparaat op de schroothoop te laten belanden. Sommige consumenten veranderen daarom vaker van telefoon dan van tandenborstel.

Voor weinig geld koopt u er ‘legosteentjes’ bij

De Europese Unie wil dat veranderen. Kopers krijgen een wettelijk recht op reparatie tegen een redelijke prijs. Eerder dit jaar werd in Brussel besloten dat telefoons zeven jaar gerepareerd moeten kunnen worden, koelkasten en wasmachines zelfs tien jaar.

De meeste computers vallen buiten deze regeling. Fabrikanten worden ook nog niet verplicht hun apparaten van binnen overzichtelijker te maken. De ‘redelijke’ prijs voor het lospeuteren van vastgelijmde onderdelen is daarom vermoedelijk hoog. Maar het is een eerste stap. De volgende stap moet een wettelijke garantietermijn van zeven jaar zijn, die ontwerpers dwingt over reparatiemogelijkheden na te denken.

Het bedrijf Framework toont hoe apparaten dan veranderen (frame.work). De onderdelen van hun laptops passen als legosteentjes in elkaar. Een extra geluidsuitgang of meer USB-poorten? Voor weinig geld koopt u er ‘lego­steentjes’ bij. Zoals het ook mogelijk is een nieuwe processor te installeren of de camera te verwisselen. Voor de meeste reparaties is alleen een schroevendraaier nodig.

Het Nederlandse bedrijf Fairphone maakt telefoons volgens hetzelfde principe (fairphone.com). U krijgt er een cadeaubon bij waarmee u vijf jaar lang reserve­onderdelen kunt kopen. De Fairphone en Framework hebben iets meer ruimte nodig om alle onderdelen toegankelijk te houden. Ze zijn dus ietsje groter, maar daardoor gaan ze langer mee.