Moderne dagloners: werken als zzp’er te veel beperkt door wet DBA?

Vroeger kwamen dagloners op de boerderij of in de haven kijken of er werk was, nu gaan werkgevers kijken of er zzp’ers zijn die het werk kunnen doen. VvAA maakt zich samen met de Koninklijke Nederlandse Maatschappij tot bevordering der Tandheelkunde (KNMT), de Federatie Medisch Specialisten (FMS) en de Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV) sterk om te voorkomen dat werken als zzp’er te veel wordt beperkt in de wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties (DBA).

De bedoeling van de wet is schijnzelfstandigheid terug te dringen en daarmee de verhouding tussen medewerkers in loondienst en zzp’ers te verbeteren. Op zich is dat een mooi streven, want die verhouding is in sommige gevallen zoek. Maar met deze wet dreigt het door te schieten, zeker in de zorg, waardoor er nieuwe problemen ontstaan.

Aan de kant van de opdrachtgever is nou eenmaal vaak behoefte aan een flexibele schil voor (incidentele) waarneming bij ziekte, vakantie, etc. Het is vaak niet mogelijk daarvoor een structurele buffer in dienst te hebben. Afgezien van het feit dat dit te duur is, speelt een andere nieuwe realiteit: veel medewerkers willen of kunnen zich niet contractueel in loondienst binden aan verplichtingen die niet in hun leven passen. En hoewel arbeidsomstandigheden en cao’s langzaam verbeteren, zijn we er nog lang niet. Echte zelfstandigheid is voor hen de enige oplossing.

De ‘babyboom’ stopte 60 jaar geleden vrij abrupt. Deze begon aan het einde van de Tweede Wereldoorlog. Het aantal geboortes liep terug per jaar met ruim 30% en dat is zo gebleven. Daar komt bij dat de nieuwe generatie terecht niet meer dag en nacht wil werken (in de zorg), maar dag óf nacht. En dat tegen een normaal salaris, met voldoende autonomie, werkplezier, niet te veel regeldruk en beperkte administratielast. 

Daar komt bij dat de nieuwe generatie terecht niet meer dag en nacht wil werken (in de zorg), maar dag óf nacht

Aangezien veel van deze elementen nog steeds onvoldoende zijn vertegenwoordigd in de loondienstbaan, kiezen medewerkers voor zelfstandigheid als zzp’er, ofwel moderne dagloner. Daarmee houden ze eigen regie over hun leven.

Met de wet DBA wordt in een traditioneel (maar mogelijk achterhaald) model van de verhouding werkgever/werknemer geprobeerd het tij te keren door de zelfstandigheid met te generieke regels aan banden te leggen. Dweilen met de kraan open?

Als dat niet tegelijkertijd gepaard gaat met enorme verbeteringen in de arbeidsomstandigheden en cao’s, bestaat de kans dat we degenen die nu als zzp’er werken gaan verliezen voor de sector. De algemene demografische aard van de problematiek maakt dat ze ergens anders direct aan de slag kunnen.

De beperking in de mogelijkheden voor een gezonde flexibele schil, kan vervolgens negatief effect hebben op (toekomstige) praktijkhouders, voor wie het steeds moeilijker wordt alles in evenwicht te houden. Vaak is de balans in het beleid zoek en schieten we van het ene in het andere uiterste (niet minder, maar vooral andere problemen). We moeten werken aan slimmere oplossingen.

Voorlopig is het redden wat er te redden valt en proberen om flexibele inzetbaarheid zoveel als nodig overeind te houden bij terechte maatregelen om de balans te respecteren. Want te weinig is niet goed, maar te veel ook niet.

In de zomer komt er een nieuwe internetconsultatie voor een belangrijk deel van de kabinetsplannen. VvAA zal samen met de KNMT, LHV en FMS aandacht blijven vragen voor bovengenoemde aandachtspunten.