Niets de lachen

Kent u dat grapje over de voordelen van Alzheimer? Je komt elke dag nieuwe mensen tegen. Je kunt je eigen paaseieren verstoppen. Je komt elke dag nieuwe mensen tegen…

In werkelijkheid valt er natuurlijk maar bar weinig te lachen als iemand zijn geheugen verliest. Vooral de eerste tijd is moeilijk. De dementerende beseft nog dat hij dingen vergeet, maar niemand kan het tij keren. Je zou denken dat het voor de patiënt een zegen is, als dat ziektebesef eenmaal is verdwenen.

Soms is dat ook zo. Zo hoeft mevrouw F. niet te rouwen om haar recent overleden echtgenoot. In haar beleving zit hij gewoon thuis. Waar thuis is, dat weet ze al lang niet meer. Zolang de zusters ervoor zorgen dat ze op tijd haar kopje koffie krijgt, zit ze tevreden op haar stoel in het luchtledige te staren. Als ik haar vraag of ze iets nodig heeft, lacht ze wat en vertelt dat de kinderen zo uit school komen.

Voor de heer T. geeft het verlies van inzicht helemaal geen ontspanning. Dikwijls vraagt hij wanneer hij naar huis mag. Hij snapt niet wat hij hier doet, in dit ziekenhuis, want hij ís toch helemaal niet ziek? Het heeft geen zin om hem te vertellen dat hij geheugenproblemen heeft en het heeft ook geen zin om te zeggen dat zijn hart zo slecht functioneert, dat het een wonder is als hij over een half jaar nog leeft. De heer T. kan dat nieuws niet meer onthouden.

Op de ochtend dat ik hem kom vertellen dat hij naar een verpleeghuis wordt overgeplaatst, luistert hij aandachtig. “Dus ik mag niet naar huis?” vraagt hij als ik klaar ben.
Ik schud mijn hoofd. “Dat gaat niet meer.”
Hij knikt, staat op en loopt een rondje door de kamer. “Maar ik mag niet naar huis?”
Ik schud mijn hoofd. “Nee.”
De heer T. gaat weer zitten. Hij laat zijn hoofd in zijn handen zakken en staart naar zijn voeten. Net als ik denk dat het nieuws daadwerkelijk tot hem is doorgedrongen, kijkt hij op. “Maar wanneer ga ik nou naar huis?”

Hoe vaak ik het bericht ook voor hem herhaal, de boodschap blijft niet hangen – alleen de onrust. En dat begrijp ik wel. Dat grapje over de voordelen van Alzheimer klopt niet. Het is toch helemaal niet leuk om dag na dag alleen maar nieuwe mensen tegen te komen? Daar zou ik ook heimwee van krijgen.