Recht

Wie een tijdje werkzaam is in de GGZ, komt vroeg of laat in aanraking met justitie. Gelukkig betreft het nooit mijzelf, maar altijd een van mijn patiënten.

Gedwongen opnames, dwangbehandeling, fixatie… We proberen het als artsen te vermijden. Als de patiënt echter behandeling weigert, terwijl hij zichzelf of anderen daardoor ernstige schade toebrengt, kom je soms niet onder dergelijke maatregelen uit.

Uiteraard heb je als arts niet zomaar het recht om tegen de wil van je patiënt in te gaan. Daarvoor is het oordeel van de rechter nodig, die zich laat adviseren door een onafhankelijk arts. Tijdens een rechtzitting wordt bepaald of gedwongen opname noodzakelijk is – of de patiënt een zodanige stoornis van zijn geestesvermogens heeft dat hij niet zelf over zijn wel en wee kan beslissen.

Ik zie het nut van zo’n rechtzitting zeker in; het zou onethisch zijn als een arts zondermeer zijn wil aan de patiënt op kon leggen, ongeacht of de patiënt wilsbekwaam is of niet.

Toch vind ik het vreselijk om als behandelend arts zo’n zitting bij te wonen. De patiënt wordt bijgestaan door een advocaat, die precies de juiste terminologie kent om de rechter te overtuigen van de wens van de patiënt. Als arts ken ik die luxe niet. Ik moet zelf mijn pleidooi verwoorden, zonder dat ik ooit geleerd heb hoe dat moet.

Door de vorm van een rechtzitting, de arts versus de patiënt, word ik in een rol gedwongen die mij helemaal niet past. Ik ben gewend naast de patiënt te staan en samen voor zijn welzijn te strijden. Nu word ik door de vragen van de rechter gedwongen tot uitspraken die de arts-patiënt-relatie tot ver na deze zitting zullen schaden. Maar als ik mijn uitspraken afzwak om het vertrouwen van de patiënt te sparen, doe ik hem ook geen goed.

Natuurlijk kan het niet anders. Het feit dat je het met de patiënt niet eens kunt worden over zijn behandeling, is immers de reden dat je de rechter om een uitspraak vraagt. Je staat eigenlijk al tegenover elkaar.

Toch zou het goed zijn als er meer begeleiding was voor (beginnende) artsen in dit soort situaties. Al was het maar een college in juridische terminologie. Zodat je niet met een mond vol tanden staat als de advocaat van de patiënt in de prachtigste bewoordingen jouw diagnoses in twijfel trekt.