Reisadvies van Wouter Bos

Met veel trompetgeschal kondigde oud-minister Wouter Bos op 15 januari jl. aan dat de ouderenzorg – zoals Wilma Kieskamp dit in Trouw verwoordde – ‘op de schop moet’. Zelfs de wetgeving moet veranderen. Het was alsof plots was ontdekt dat Nederland vergrijst. Namens de – op 14 november 2018 door het kabinet ingestelde – Commissie Toekomst zorg thuiswonende ouderen presenteerde hij op die dag het rapport Oud en zelfstandig in 2030 – Een reisadvies.

Helaas wisten de media geen goed raad met dat ‘reisadvies’. Zelfs als metafoor – tips voor het laatste stuk van jouw levensreis – kwam het niet goed over. Waar het om gaat zijn de vier principes, waarop de aanbevelingen van de commissie worden getoetst: R(egie), E(envoud), I(ntegrale benadering) en S(amenwerking). Leuk bedacht! En deze aanbevelingen stoelen weer neer op ‘drie centrale adviezen’: ‘Ga (ver)bouwen, ga digitaal en werk samen!’ Je moet er maar opkomen….

Behalve de voorzitter bestaat de genoemde commissie uit elf leden, aangevuld met een waarnemer en secretaris die door het ministerie van VWS worden geleverd. In het rapport worden meer dan honderd ‘Gesprekspartners’ vermeld. Verder fungeren 59 bronnen als ‘Referenties’. Met hoge verwachtingen worstel ik mij dan ook door het rapport.

Een paar citaten: “De regie van ouderen zelf over hun ‘derde levensfase’ staat voor ons centraal.” “Dat veranderende denken opent een nastrevenswaardig vergezicht. En leidt tot gedachten over hoe te komen waar we willen wezen.” “Tussen droom en daad staan ook hier wetten in de weg en praktische bezwaren. Niettemin willen wij denken vanuit een wenkend perspectief.” “Deze vier principes worden vaak met de mond beleden. Ze ook daadwerkelijk in de praktijk brengen zal echter vragen om doorbreken van huidige gewoonten, andere manieren van werken en organiseren…..” Wanneer u zelf ooit een rapport over ongeacht wat moet schrijven, kunt u hele zinnen nagenoeg letterlijk overnemen; daarmee maakt u zeker goede sier.

Keer op keer loopt de ‘beweging’ toch anders dan gedacht

In 2004 publiceerde het RIVM in opdracht van het Ministerie van VWS het rapport Ouderen nu en in de toekomst – Gezondheid, verpleging en verzorging 2000 – 2020. Vanwege de raakvlakken zou het mij meer dan aardig lijken om hierop terug te grijpen in een rapport over de hiernavolgende periode tot 2030. Maar misschien is het betreffende rapport over het hoofd gezien of door de papierversnipperaar gegaan.

Wat ik ook mis is een behoorlijke inbreng van de groep waar het rapport over gaat. Maar waar het vooral aan ontbreekt is een concrete aanpak van factoren die gewenste ontwikkelingen frustreren. Want de 35 aanbevelingen, die vooral overkomen als goedbedoelde wensen, zijn nauwelijks vernieuwend te noemen. Dat beseft de commissie zelf heel goed: “De aanbevelingen (…) richten zich op versterking en versnelling van een beweging die al gaande is.”Maar daar knelt nu juist de deur: keer op keer loopt die ‘beweging’ toch anders dan gedacht!

Ik vrees dat minister Hugo de Jonge deze aanbevelingen in de wachtrij gaat plaatsen. Op dezelfde dag als de presentatie van ‘het reisadvies’ kreeg hij het namelijk in de Tweede Kamer zwaar voor de kiezen: de groei van het aantal kwetsbare ouderen, die een beroep doen op de Wet langdurige zorg (Wlz), blijkt meer dan tweemaal zo hoog als het Centraal Planbureau had voorspeld. Oftewel: er is een fors tekort aan verpleeghuisplekken. Mooi voorbeeld hoe iets anders dan gedacht kan lopen!

In 2030 zullen er ruim 2 miljoen 75-plussers en bijna 540.000 85-plussers zijn. We streven af op een regelrechte ramp voor de zorg. Ik heb daarom nog een 36ste aanbeveling voor Wouter Bos: de politiek was mede debet aan de verschraling van de zorg voor ouderen; gun mensen die in de toekomst volledig knel komen te zitten en zo écht niet meer verder kunnen én willen leven daarom het perspectief op een zelfgekozen levenseinde. Dat moet ook gezondheidseconomen als muziek in de oren klinken!

Delen