Sleutelbeen
“Mag ik je wat vragen?” De bezorger levert een pakketje af en blijft wat dralen in de deuropening. “Ja, natuurlijk,” zeg ik. Op dat moment voel je – en voelt volgens mij élke dokter – dat er een medische vraag aankomt. Ik studeerde nog geen twee jaar geneeskunde toen een ganggenoot van de studentenflat mij hetzelfde vroeg en hierna verzocht om naar zijn keel te kijken. Kon het zijn dat hij de ziekte van Pfeiffer had? Ik wist iets van medische fysica, organische chemie, biologie en embryologie maar had nog nooit bij iemand in de keel gekeken. Maar zodra je geneeskunde gaat studeren word je al een beetje dokter en dat blijf je tot de laatste adem.
“Mijn zoon heeft in het weekend zijn sleutelbeen gebroken. Vrijdag gaan ze beoordelen of hij geopereerd moet worden. Volgens het protocol kan er nu niets aan gedaan worden want eerst moet de zwelling verdwijnen. Wat denk je hiervan?” Huisartspraktijk Schretlen is allang ter ziele, maar de naam leeft eeuwig voort in adresbestanden van firma’s, waar wij toen en nu nog steeds onze kantoorartikelen bestellen.
De bezorger weet dat ik niet meer als huisarts werkzaam ben, maar moet ik een ongeruste vader wegsturen zonder op zijn vraag in te gaan? Drie dagen geleden zag ik bij onze tuinman een ‘lelijk wondje’ op zijn oorschelp dat verdacht veel leek op actinische keratose, een voorstadium van huidkanker. Hij vond het niet leuk maar ik heb hem toch dringend geadviseerd om hiermee naar zijn huisarts te gaan.
“Heeft jouw zoon veel pijn,” vraag ik. “Hij slikt nu acht paracetamol per dag maar komt daarmee niet uit. Straks moet ik langs de apotheek om extra pijnstillers te halen. Eerst moest hij maandag terugkomen maar mijn vrouw heeft gebeld en nu wordt hij vrijdag aan het eind van de middag door een chirurg gezien.”
Ik voel – terecht of niet terecht – een zekere verantwoordelijk als arts. Die zal ik altijd blijven voelen, ook wanneer mijn naam uit het BIG-register verdwijnt
Ik leg de bezorger uit dat een gebroken sleutelbeen uit zichzelf kan genezen. Alleen wanneer het om een gemene breuk gaat kan een operatie noodzakelijk zijn. “Hij heeft nu niet meer dan zo’n verband om de arm,” zegt de man en hij maakt daarbij het gebaar waaruit duidelijk wordt dat het om een mitella gaat.
Ik beschouw mijzelf niet als iemand die zich graag door mensen laat omringen. Aan vrouw en kinderen heb ik doorgaans voldoende. Verder zijn het alleen de bezorgers van post, pakketjes en de krant die ik met enige regelmaat zie. Maar met hen knoop ik graag een praatje aan. De jongen met het gebroken sleutelbeen is het enige kind. Hij is de trots van de familie omdat de knaap in één van de wielersporten jeugdkampioen van Nederland is geworden. Zijn vader is een tamelijk gesloten man, die het in meerdere opzichten niet gemakkelijk heeft. De gesprekjes met hem duren zelden langer dan een minuut maar na een paar jaar weet je dan al heel wat van elkaar.
“Zal ik je eens wat laten zien?” De bezorger pakt zijn mobieltje en toont hierop een röntgenfoto. Ik schrik: het sleutelbeen is op twee plaatsen gebroken en de botstukken staan schots en scheef. “Dat lijkt mij meer iets voor de orthopeed dan voor de chirurg,” opper ik zachtjes. “Voor wat,” vraagt de man. Ik leg uit wat het verschil is tussen een orthopeed en een chirurg is en waarom ik – wanneer ik huisarts was – zijn zoon naar een orthopeed zou sturen. Voor de zekerheid pak ik een memovelletje en schrijf hierop de naam “orthopeed”. We nemen afscheid van elkaar.
Hoe komt het dat er tijdens de koffie iets aan mij begint te knagen? Ik voel – terecht of niet terecht – een zekere verantwoordelijk als arts. Die zal ik altijd blijven voelen, ook wanneer mijn naam uit het BIG-register verdwijnt. Halverwege het kopje koffie loop ik naar de telefoon en bel ik de bezorger, van wie ik toevallig het telefoonnummer heb, op. “Ik heb er nog eens over nagedacht en weet je wat ik jou adviseer: rij direct toch even langs jullie huisarts, vertel dat jouw zoon crepeert van de pijn, en laat hem ook die röntgenfoto zien.” Een paar uur later krijg ik een telefoontje van de bezorger. Zijn zoon kan de volgende dag al terecht bij een orthopeed en zo nodig wordt hij onmiddellijk geopereerd.
