Slimmer dan computers

Wanneer zullen computers slimmer zijn dan mensen? Computergoeroes tekenen nog steeds grafieken van rekenkracht die exponentieel toeneemt en het onvermijdelijk van ons, mensen, zal overnemen. Het is maar wat je slimheid noemt. We weten inmiddels dat rekenkracht niet alle problemen van de mensheid oplost. Terwijl de baas van het RIVM met de de uitkomst van computermodellen in zijn hand stond, moest de premier vertellen dat we op zicht voeren.

De coronacrisis maakt wel duidelijk hoe tot nu toe veel rekenkracht is gebruikt. Computerslimheid zorgt ervoor dat voorraden minimaal zijn, dat dienstroosters precies passen en er nèt genoeg voorraad is voor een doordeweekse dag. Maar alles loopt vast zodra een virus rondwaart of er een laagje sneeuw ligt. Computerintelligentie heeft onze laatste reserves afgenomen. Die optimalisatie gaat ten koste van flexibiliteit.

Misschien dat computerintelligentie daarom banen gaat kosten. Niet omdat computers het werk van ons overnemen, maar omdat ze verandering lastiger maken. Zodra de omstandigheden veranderen, loopt het werk vast.

‘Efficiëntie en flexibiliteit gaan niet samen’

Een eeuw geleden bestudeerde de Amerikaans-Oekraïense ecoloog Alfred Lotka hoe dieren en planten met hun voedsel omgaan. Lang niet alle soorten gebruiken alles wat ze tot zich nemen. Maar juist de soorten die verspillerig zijn, blijken zich goed te kunnen aanpassen.

Soorten die zich helemaal specialiseren op hun omgeving en het laatste restje energie uit hun voedsel gebruiken, zijn tijdelijk in het voordeel. Maar zodra er iets verandert, blijkt dat hun specialisatie hen star heeft gemaakt. Ze sterven eerder uit. Efficiëntie en flexibiliteit gaan niet samen.

Om die reden is Microsoft-oprichter Bill Gates in zijn recente boek over de klimaatcrisis kritisch over energiebesparing als oplossing. Hoe efficiënter we auto’s, vliegtuigen en fabrieken maken, hoe moeilijker het is om ze later nog om te schakelen naar duurzame energie. Doe dat liever meteen, voordat alle flexibiliteit is verdwenen.

Delen